Kerstmis

De Kerst begint in Polen op 24 december ‘s avonds en duurt twee dagen. Het zijn vrije dagen.

Families komen bij elkaar (soms zelfs met meerdere families). Het hoogtepunt is het diner op kerstavond. De Kerstavond wordt door kinderen met veel spanning afgewacht want  na de maaltijd, worden de geschenken gegeven. Voor volwassenen is dit, naast het religieuze aspect, ook een moment van stille verzoening en bezinning. Ook hoop (wensen op welvaart) hoort er bij. Kerstmis is zo diep geworteld in de Poolse traditie dat het ook gevierd wordt door ongelovigen. Zelfs in huizen van atheïsten zijn geschenken niet ongebruikelijk, wordt een kerstmaal bereid en ook geluisterd naar de bekende kerstliederen.

Tradities in verband met kerstavond:

  • de eerste ster – het verschijnen ervan aan de hemel is het teken de ceremoniële maaltijd te beginnen.
  • kersttafel – er moet, voor de onverwachte gast, een extra plaats voorzien en gedekt zijn. Volgens de Poolse traditie is het verplicht om tegemoet te komen aan b.v. een dakloze, want op kerstavond mag niemand alleen zijn. Het is wenselijk om een even aantal mensen aan tafel te hebben. Onder het tafelkleed moet hooi liggen als een symbool voor de armoede van Jezus (de bladen duiden aan welke meisje het eerst zal trouwen). In het oude Polen, toen de kerstboom niet nog niet bekend was, werd een schoof in een hoek gezet als teken van komende voorspoed en toekomstige vruchtbaarheid.

708px-Wigilia_potrawy_554

Traditionele kerst tafel.

  • kerstwafel – een essentieel onderdeel van kerstdiner, een symbool van de christelijke eenheid en verzoening. Vlak voor het eten delen de deelnemers hun wafel met disgenoten en wensen hen het goede toe. Op die avond deelt de gastheer het met de dieren. Er leeft de sterke overtuiging (helaas, niet bevestigd door betrouwbare feiten), dat op de kerstavond de dieren kunnen praten!

opłatek

Kerstwafels.

  • kerstavond en kerstmis gerechten – de traditie schrijft voor dat er twaalf gerechten op kerstavond op de tafel moeten staan en dat iedereen van elk moet proeven. Dit zijn over het algemeen geen vaste gerechten. Elke streek heeft haar eigen culinaire tradities, maar de meest gebruikelijke gerechten zijn vis (gebakken karper, karper in gelei, haring), soep (rode bietensoep, paddenstoelen, vis), kool (met champignons en erwten) en vruchtenmoes (tutti frutti). Ook mag de papaver niet ontbreken (om zo veel rijkdom als een papaver korrels in zich heeft, te voor-spellen), verder is er honing en noten. Typisch Pools is een maanzaadtaart en de peperkoek. In Oost-Polen is de Kutia (die van maanzaad en gekookte tarwe met honing, noten en rozijnen wordt gemaakt) erg populair.

barszcz

Rode bietensoep met bonen oftewel “Uszka” (oren).

karp

Gebakken karper.

kapusta z grochem

Kool met erwten.

Makowiec 2

Taart met maanzaad.

  • geschenken – zijn onder de kerstboom geplaatst en worden na het kerstdiner gegeven.

8dH36OfhRAXf35WacQVIyJ3B2aS1LKdUAlMQCJZKc4A

  • kerstliederen – erg populair in Polen zijn religieuze gezangen van een meer of minder verheven karakter. In veel gezinnen worden ze gezongen in de familie kring na het avondeten, minder muzikale families luisteren naar cd’s of kijken naar tv-uitzendingen. (Lees ook: Pools liedboek).
  • pasterka – een plechtige middernacht mis. In veel Poolse streken, zoals in de bergen, gaan de mensen naar de kerk, gekleed in hun traditionele, regionale klederdracht.

Pasterka in Żabnica uitgevoerd door lokale volksgroepen.

25/26 december

Dit is een tijd van rust, het afleggen van familiebezoeken, kerkgang en het eten van lekkernijen. Net als in veel andere landen, zijn tijdens de kerst de huizen versierd met kerstbomen, die hier geliefd werden in de 19de eeuw. Oorspronkelijk opgetuigd met vruchten, noten en handgemaakte sieraden (sommige gemaakt van lege eierschalen). De maretak wordt ook opgehangen, een gebruik dat uit de Engelse traditie is overgenomen.

In dit vakantieseizoen is het in de dorpen gebruikelijk dat woningen bezocht worden door kolędnicy” – een groep jonge mensen vermomd als Herodes, een jood, de Soldaat, de Dood,  Duivel, en de Oude man, die de scène van de dood van Herodes en zijn verbanning naar de hel uitbeelden. Er zijn ook “kolędnicy” die de huizen bezoeken met een ster, met Turon (de heidense god Donar) die er uitziet als een dierlijk monster) en een geit.

kolednicy

Kolędnicy.

De mooiste kerstbeelden komen uit de bergen – verdwaald in de besneeuwde dorpen of bergen, prachtig verlichte kerken zijn de meest populaire thema’s op Poolse kerst-kaarten.

 

Renata Głuszek.

Foto: Renata Głuszek, Katarzyna Olczak en Wikipedia.

 

1 thought on “Kerstmis

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.