Volgens onze statistieken staat de paragraaf Poolse dames qua aantal bezoekers, op nummer 1 op de website „Polen voor Nederlanders”, die paragraaf wordt niet alleen het meest gelezen, maar krijgt ook regelmatig commentaar. Dit mag niet verbazen, omdat de website vaak wordt bezocht door Nederlandse mannen die geïnteresseerd zijn in een relatie met een Poolse vrouw, evenals door hen die al een Poolse partner hebben (of hadden). Die laatsten beschrijven hun ervaringen en geven een eigen, meestal vleiende beoordeling van hun Poolse geliefde. Maar er zijn ook een aantal negatieve opmerkingen.

Op het moment dat het artikel geschreven werd (mei 2013) kon niemand voorspellen dat slechts twee jaar later, in 2015, de belangrijkste kandidaten voor het premierschap beiden een vrouw zouden zijn – de toenmalige premier Ewa Kopacz en Beata Szydło, lid van PiS (premier 2015-2017). Bovendien was Małgorzata Kidawa-Błońska in 2020 de eerste vrouw in Polen die president van de Republiek Polen werd. Dit is in het nog steeds patriarchale en conservatieve Polen, nogal een revolutie!

Dus … is de Poolse samenleving veranderd? Nee, niet noodzakelijk. Aan de ene kant winnen de vrouwen in de politiek aan gewicht, maar aan de andere kant zien we ook een grootschalige druk hen terug te dringen in het ouderwetse „3 x K” – Kinder, Kirche, Kϋche (kinderen, Kerk, keuken) patroon.

In zijn polemiek op het Polenforum.nl schrijft de Administrator: – Het Duitse „Kinder, Kirche, Küche” is een achterhaald begrip en behoort niet gebruikt te worden in het artikel. Ondertussen, volgens een analyse van de inhoud van veel Poolse vrouwenbladen zoals „Dobre rady” (goede raad), „Przyjaciółka” (vriend) en „Pani domu” (een huisvrouw), wordt dit specifieke model op dit moment door uitgevers in Polen sterk gepromoot. Dat is zorgwekkend want het is niet echt kansloos, al eerder in de geschiedenis gebeurde het dat het morele liberalisme ruimte bood aan moreel conservatisme. Het is niet eenvoudig te voorspellen of Poolse vrouwen het, wel of niet, zullen aanvaarden weer in het oude archaïsche morele schema geperst te worden want de zogenaamde „verdediging” van de „Poolse traditie”, gaat door.

Ik verwijs hier naar het artikel van Elizabeth Turlejska „Vrouwen en leven/naaien*” in het blad “Polityka” (nr 27 van 1 juli 2015). De auteur begint haar tekst als volgt: „ … in de meer dan 8 miljoen exemplaren [van de adviserende vrouwenbladen – RG] worden de Poolse vrouwen terug gedreven in hun huizen en overgehaald (door de religie) in te zien hoe liefdevol het is om het patriarchaat te behouden”. Ook blijkt de censuur van de uitgevers het bevorderen van bezigheden in het bedrijfsleven en de politiek! te ont-moedigen. De gescheiden en ook de apart wonende vrouwen krijgen geen kansen om hoofdrol-speelsters te zijn in deze artikelen. Zelfs niet als ze hoge functies vervullen als minister-president (Ewa Kopacz) of Elizabeth Bieńkowska (commissaris van de EU).

De morele of seksuele vrijheid van vrouwen wordt tegenwoordig opnieuw taboe en hun  religiositeit is weer van harte welkom. Carrière aspiraties moeten worden vervangen door de zorg voor huis en familie. De moderne Poolse Moeder is niet meer onderge-schikt aan haar man, maar ze dient hem als zijn adviseuse en manager. Belangrijke adviezen: „hoe hem te behagen in bed” en vrijblijvende raad: „hoe te zorgen voor zijn gezondheid.”

Dat is wat – volgens de uitgevers – de Poolse dames verwachten van de adviserende pers. Het zijn de oplagecijfers die bepalen wat gepaste inhoud is. Dus kijken uitgevers aandachtig naar de situatie/opinie om te zorgen voor een goede verkoop van hun tijd-schriften.

Een dergelijk beleid van de populaire vrouwenbladen past perfect in de culturele contra-revolutie die gerund wordt door rechtse kringen (waaronder natuurlijk de kerk). Dat zijn de trouwe verdedigers van de traditionele „Poolse” waarden en de traditionele Poolse familie. Het zijn ook de kringen die er alles aan doen om de goedkeuring van het Ver-drag „inzake de voorkoming en bestrijding van het geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld” te voorkomen. – Heeft Polen deze wet nodig? In Polen wordt de vrouw meer dan in andere Europese landen gerespecteerd. Kom niet aan de Poolse familie. Zij en haar familie maken het thuis tot een bolwerk van Poolsheid, patriottisme en het [katho-lieke – RG] – geloof zei de bisschop Kazimierz Ryczan in zijn homilie (citaat is afkomstig van Joanna Podgórska „Gevecht tegen geweld”, Polityka No. 41 van 2014/10/08) .

Het doet er niet toe, dat volgens een studie van het Instituut voor Justitie jaarlijks zo’n 700.000 á 1.000.000 vrouwen door hun partners worden geslagen of verkracht (gege-vens van „Gevecht tegen geweld”) en er bijna elke maand een gehavend kind moet worden genomen in een ziekenhuis (sommige van die kinderen sterven er zelfs). De Poolse vrouw behoort in het belang van het gezin te lijden in stilte, net als haar moeder, grootmoeder en overgrootmoeder deden –- dat is de goede „Poolse traditie”. Een speciale woede in conservatieve kringen keert zich tegen de gender ideologie die de traditioneel bedachte rol van de vrouw bedreigt. Deze stijl van de anti-gender denken is in Polen, helaas, heel gewoon.

Het is niet gemakkelijk voor de Poolse vrouwen om los te komen van dit stereotype dat haar door de eeuwen heen is opgelegd, maar het betekent niet dat er geen positieve voorbeelden zijn, zoals terecht opgemerkt ook door de Nederlandse commentatoren van de tekst. 

Renata Głuszek

* De titel is slim gekozen. Het populaire damestijdschrift heet „Kobieta i życie” (De vrouw en het leven), waarbij “życie” (Leven) vervangen werd door het gelijk klinkende „szycie” (Naaien).

Afbeelding: Renata Głuszek, Wikipedia (Ewa Kopacz, Beata Szydło)

juli 2015 / september 2020