Beste Han,

We zijn verrast door wat er in Polen gebeurde op 25 oktober 2015, toen de politieke macht overgedragen  werd aan de eurosceptische partij Prawo i Sprawiedliwość (PiS = Wet en Rechtvaardigheid). Wellicht zijn we niet zo zeer verbaasd over de verandering, maar wel door de omvang ervan. Vraag me niet, hoe dat kan. Polen is een land waar je een heel leven aan kunt besteden zonder het helemaal te begrijpen, zelfs indien je een Poolse bent. Lees ook: Poolse ABC. 

Sinds ik je ontmoette in 2008 voel ik steeds de noodzaak jouw vragen te beantwoorden. Dat was voor mij soms een probleem. Hoe maak ik een Nederlander duidelijk dat een land, dat zoveel steun heeft ontvangen van de Europese Unie – althans ogenschijnlijk – toch anti-Europees is?

Sinds 2009 ontmoeten we elkaar elke zomer om door Polen te trekken, tot nu toe zeven zwerftochten. De belangrijkste reden voor al die reizen was om op onze website Polen voor Nederlanders te laten zien hoe, met de steun van de EU, het land in positieve zin veranderde.

Maar bij de parlementsverkiezingen van 25 oktober 2015 was de winnaar (net als wat eerder de president) een partij met als slogan: „Polen is in ruïnes” (wrak, vernietigd, verwoest, etc.). Dus hoewel elke Pool de nieuwe wegen, de snelwegen, opgeknapte steden en dorpen kan zien, volgden velen een partij die spetterende leugens verteld. Je stelde me vragen, Han, „wat heeft de EU voor ons zo verkeerd gedaan dat wij de EU nu afwijzen”. Maar dit was geen referendum voor of tegen de EU.
Naast de agressieve rechtse kringen die tot 23 oktober 2015 de kerken gebruikten om daar: „Heer, geef ons het vrije land terug” te laten horen en vandaag; „Heer, zegen het vrije land” (Boże coś Polskę) zingen, was voor veel Polen de Europese Unie niet het belangrijkste thema in de verkiezingen. De mensen wilden alleen maar verandering, want ondanks de goede economische ontwikkelingen is de situatie voor velen van ons toch nog niet verbeterd! We werden gevoed met de visie van grote ontwikkelingen, terwijl de lonen armoedig bleven in vergelijking met west Europa.

Andere vragen kan ik niet beantwoorden. Waarom de winnaar dezelfde is als degene die 8 jaar geleden, na slechts 2 jaar van die uitspraken, werd verworpen, omdat we er ziek van waren. (Herinner jij je nog de grote menigten die stonden te wachtten om te stemmen in 2007?). Ik weet het niet, toch wil haar leider nog steeds hetzelfde – een volledige controle over de staat en haar burgers; om te beslissen wat goed voor hen is en wat niet; om uit maken wie een echte Pool is en wie niet; welk model voor het patriottisme het juiste is en welk model voor beschaving geldt (strakke vervlechting van de staat en een conservatieve kerk?). Ik zie geen plaats voor mij in dit model.

Vraag me niet waarom de grote winnaar van deze verkiezingen een voormalige rock-star Kukiz is (derde partij in het parlement). Het enige programma wat hij heeft is „Geen programma” en het opblazen van het „system”, maar zich wel verbindt met de partij die het „SUPERSYSTEEM” (van kerk en staat) wil invoeren zoals hierboven beschreven.

Zo zijn er meer vragen die ik niet kan beantwoorden. Het antwoord op de vraag of de Polen een juiste keus gemaakt hebben zal echter spoedig komen.

Vriendelijke groet,

Renata

Lees ook: De “goede veranderingen”

Het nationale Stadion in Warsaw

De nieuwe huisvesting van het Poolse Nationale Radio Symfonie Orkest in Katowice (NOSPR) Foto: Bartłomiej Barczyk

Let wel! (November 2020):
Volgens het centrum voor onderzoek naar de publieke opinie IBRIS  heeft 81,1% van de respondenten hun steun voor het Poolse lidmaatschap van de EU verklaard. Slechts één op de tien stemde tegen. (bron: rp.pl)

Gepubliceerd: 30 oktober 2015 / update: 18 februari 2021