STETTIN (SZCZECIN)

Accomodatie: Ibis hotel / 2-3 juli

Een stukje geschiedenis

De geschiedenis van de nederzetting dateert van de 7^de en 6^de eeuw vbj. In 967 voegde de eerste historische Poolse heerser Mieszko I, Stettin toe aan Polen en in 1181 werd de stad een deel van het “Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie”. In de 15^de en de 16^de eeuw was het de hoofdstad van het hertogdom Szczecin. In 1713 werd de stad ingelijfd door Pruisen. Na de 2^de Wereldoorlog nam Polen Szczecin over en raakte de Duitse bevolking er ontheemd.

Omdat er maar één dag voor het bezoek aan de stad was uitgetrokken, kon  slechts het Kasteel van de Hertogen van Pommeren en de Wały Chrobrego Promenade (voorheen de Hakenterrasse) worden bekeken. De oorsprong van het Kasteel van de Hertogen van Pommeren gaat terug tot 1346. Zijn prachtige renaissance vormgeving werd eind 16^de eeuw ontworpen. Helaas, in de 19^de eeuw, werd het omgevormd tot een Pruisisch garnizoen en werd het kasteel verwaarloosd. In 1944 heeft het geleden als gevolg van de luchtaanvallen. Het is mooi gerestaureerd, en het biedt plaats aan culturele evenementen. Bezienswaardig is ook de kelder met de enorme zilveren sarcofagen. Het kasteel biedt verder een prachtig uitzicht over de rivier de Oder en haar oevers.

Kasteel van de Hertogen van Pommeren

De Wały Chrobrego werden in het begin van de 20^ste eeuw gebouwd als stedelijk complex (een museum met een plein) op de oever van de Oder. Merk op dat de aangrenzende museumgebouwen gevels hebben die heel sterk doen denken aan de Nederlandse renaissance. Het is een uitstekende plek om wat rond te wandelen en uit te rusten.

Wały Chrobrego (Hakenterrasse)

DE WEG NAAR DANZIG

(362 km / 5 uur en 20 min)

Dit was het langste deel van de tocht. Na Danzig rijdt men door Bytów om het eerste Duitse kasteel langs de route te zien. Er huist nu een hotel in, maar als men er voor 17:00 uur komt, kan er een bezoek gebracht worden aan een paar tentoonstellingen. De hele weg rijdt men vaak over lanen (met bomen) wat de tocht aangenaam maakt.

Kasteel Bytów / Afb. Jan Strzelecki

DANZIG (GDAŃSK)

Accommodatie: Het “Kobza huis” hotel (4-8 juli), nabij de oude binnenstad en de Groene Poort, aan de andere kant van de Motława rivier. Een fris, elegant, en schoon onderkomen, met een prachtig terras en een ondergrondse parkeerplaats.

De geschiedenis van Danzig

De Slavische nederzetting, Danzig (Gdańsk, middel-Nederlands: Danswijk) dateert uit de 9^de eeuw. Al in 997 werden de bewoners van de nederzetting gedoopt. Tot 1308 stond de stad onder Pools beheer maar in 1308 namen de Teutoonse ridders haar in bezit wat mogelijk werd na de moord op de Poolse burgers. Danzig wilde altijd bij Polen horen en na de Slag in het “Groene Woud” (Grunwald; 1410), erkende men koning Wladyslaw Jagiello en in 1454 koning Kazimierz Jagiellończyk (Casimir de Jagielloniaan). In de 16^de eeuw beleefde Danzig haar dagen van glorie. Het was toen de grootste en de rijkste Poolse stad en de grootste haven in de Baltische handel. Bij de Poolse Deling, in 1793, werd Danzig ingelijfd door Pruisen.

Długi Targ (Lange Markt) rond 1900

Na de Eerste Wereldoorlog verkreeg de stad de status van “Vrije Stad Danzig” waarin Duitsland het administratieve gezag uitoefende. Tijdens de bezetting door het Rode Leger in 1945, werd de stad zeer zwaar verwoest doordat de Russen huis na huis in brand staken. Nadat de stad weer Pools werd is ze prachtig herbouwd, met grote aandacht voor historische details.

Długi Targ (Lange Markt) / fot. Ralf Roletschek

Wandelend door het schitterend gerestaureerde Danzig is het moeilijk te geloven dat de stad ooit totaal uit ruïnes bestond. Dit is heel merkwaardig voor Nederlandse bezoekers, omdat Nederlanders vaak liever een heel nieuw en modern centrum bouwen (zoals in Rotterdam). Maar de Polen besloten een parel als Danzig, één van de mooiste Poolse steden, in haar oude glorie te doen herrijzen.

Voor de Nederlandse bezoekers is een tocht door Danzig ook een wandelroute “langs” Nederlandse vormgevers, in het bijzonder de architecten, die hun stempel op de stad hebben gedrukt. Wanneer men de oude stad binnenkomt van de kant van de rivier de Motława passeert men één van de markantste gebouwen, de “Groene Poort”, die overigens helemaal niet groen is. De poort is herbouwd, in de oude Nederlandse renaissancestijl, met Nederlandse bakstenen, die naar Polen kwamen als ballast van Nederlandse schepen. Die  stenen zijn nog steeds zichtbaar in de muren van dat gebouw zover het de schade van WW II overleefde. De naam van de ontwerper is niet bekend, maar het werd gebouwd onder toezicht van de Amsterdamse bouwmeester Regnier.

Groene Poort en brug over de rivier Motława / fot. Marcin Białek

Het renaissance gezicht van Gdansk is grotendeels het werk van de Nederlandse architecten: Anton van Obberghen ontwierp het bastion van de St.-Gertrudis, heel waarschijnlijk het Oude Stadhuis) en ook het Grote Arsenaal (de Armory).  Willem van den Blokken was in de eerste plaats een beeldhouwer die de details in het metselwerk van een aantal herenhuizen ontwierp. Zijn grootste werk is wel de Hooglandse poort. Zijn zoon Abraham van den Blokken ontwierp: het altaar in de St Jans kerk, de ornamenten van de gevel van het Grote Arsenaal, de Artus Hof, de Gouden Poort, de fontein van Neptunus en de “Gouden Woning” (Tenement House).

Het Groot Arsenaal / fot. Diego Delso

Danzig biedt zoveel bezienswaardigheden dat het gewenst is er een paar dagen te besteden. Papieren gidsen bieden vele routes. Naast het wandelen door de oude binnenstad kan men ook naar de beroemde scheepswerf van Danzig gaan of een cruise maken naar de Westerplatte, de Poolse militaire basis waar WO II begon met de beschieting door het slagschip Schleswig-Holstein. Overblijfselen van deze basis zijn er niet meer, maar de plaats heeft haar eigen historisch belang.

1^ste dag, Lange Markt straat

Een goede keuze is een bezoek aan de scheepswerf van Danzig. Maar een eerste avond kan men naar de Długi Targ (Lange Markt) gaan. Het is de meest uitgelezen plaats om de sfeer van de stad op te snuiven omdat er veel leuke cafés en restaurants zijn. De belangrijkste wandeling kan dan op een andere dag. De stadshuizen van de Długi Targ zijn heel uniek met elk een eigen andere stijl en verdienen aandacht om hun rijke ornamenten. Het is een samenvatting van wat stad het meest kenmerkt. Verder is er de Neptunusfontein (reconstructie) vóór het Artus Hof van Justitie (ontmoetingsplaats voor gilden, broederschappen en de bourgeois; sinds 1742 de eerste Poolse Beurs). Een van de grote attracties van dit gebouw is de tegelkachel, de grootste ter wereld, die gebouwd werd in 1545.

Artus Hof / fot. Marek Angiel

Voor het Arthur’s hof van de rechters is een fontein van Neptunus, het symbool van de stad. Uit het naburige huis kijkt de meest beroemde inwoonster van de stad de populaire  “Jonge dame uit het raam” – de heldin in populaire historische romans voor jongeren.

  Fontein van Neptunus /  “Jonge dame uit het raam” / fot. Renata Głuszek

2^de dag, De scheepswerf van Danzig

Een tweede dag kan worden besteed aan een bezoek aan de scheepswerf van Danzig. De eerste stop is het Monument voor Gevallen Arbeiders van de scheepswerf en de fameuze poort nummer 2 (versie van 2011!), waar de stakende arbeiders zich in 1980 verzamelden.

Poort 2 – 2011 / beeld: Renata Głuszek

Poort nr. 2 en het European Solidarity Centre – 2015 / beeld: Mike Peel

Daarna komt men het gebouw binnen met de bekende hal waar de BHP (arbeids-inspectie voor gezondheid en veiligheid) huisde en waar de beroemde augustus- overeenkomst werd ondertekend door de Poolse autoriteiten en Lech Walesa. Afgezien van een paar overblijfsels, zoals een stencilmachine voor illegale pamfletten, bestaat de belangrijkste attractie uit de foto’s.

  Hal waar de BHP zetelde 9 – 2012 / afb. Artur Andrzej

Voor wie die de sfeer en de “charmes” van de Volksrepubliek Polen wil ervaren is het nuttig de tentoonstelling “Roads to Freedom” te zien, die in een schuilkelder in de buurt van de Gate nummer 2, is samengesteld. De makers reconconstrueerden er: een typisch Poolse winkel er uit de jaren ’80,

Beeld: Renata Głuszek

de gevangeniscel waar activisten van de oppositie in werden opgesloten en nog veel meer. Het museum bevat ook nog beeld- en geluidsfragmenten van audio/video-archiefmateriaal, over Poolse anti-regeringsprotesten en demonstraties uit de tijd van het communisme.

Omdat men toch in de buurt is, kan men ook de gereconstrueerde molen uit de 14^de eeuw bezoeken. Dit was de grootste molen in de middeleeuwen in Europa. Verder is er in de buurt een fraaie kerk te bewonderen en kan men in een parkje een buiging maken voor het standbeeld van de beroemde astronoom Johannes Hevelius.

 Molen – nu een supermarkt / beeld: Gudrun Meyer

3^de dag langs de Motlawa en de Mariacki kerk

Een derde dag kan worden besteed aan het verder verkennen van Danzig, te beginnen met een lange wandeling op de kade (embankment – boulevard) langs de Motława en de oude Motława (merk op; eerst in de 19^de eeuw gebouwd). De havengebouwen en de beroemde Crane (hijs)kraan, een van de grootste kranen in het middeleeuwse Europa, vormen een karakteristieke en pittoresk stadsgezicht.

 Langs de Motlawa 1765, beeld: Matthäus Deisch

Beeld: Marek Angiel

Ook zijn er restaurants en cafés, en er komen en gaan cruiseschepen. Wanneer de bezoeker een doorsteekje maakt door de St. Maria poort (een van de vele aan boulevard), betreedt hij de charmante St. Mariastraat. Het is erg smal en de huizen hebben er voortuinen, die ooit de rustplaatsen waren voor de patriciërs van Danzig. Nu is het een juweliersstraat, vol met leuke winkels met mooie sieraden meestal met barnsteen (amber).

  St Mariastraat

Wandelend door deze straat komt men op een plein, met een uitzicht op de enorme Mariacki kerk. Tot voor kort was het de grootste kerk in Polen. De kerk is 105,5 meter lang en biedt plaats aan zo’n 25.000 mensen. Binnen zijn er tal van kapellen, veel gotische monumenten, maar ook is het de moeite waard de toren, die een prachtig uitzicht op Danzig en  omgeving biedt, te beklimmen. Maar daarvoor moet men wel zo’n 400 treden klimmen!

Mariacki kerk / foto: www.gdansk.pl

De wandeling in Danzig kan dan worden afgesloten met … een bezoekje aan de voormalige martelkamers.

Martelkamers

Danzig is niet alleen een stad vol van geschiedenis en monumenten, maar ook van moderne architectuur. Een goed voorbeeld is de PGE Arena, speciaal gebouwd voor het voetbalkampioenschap Euro 2012. De vorm en de kleur verbeelden een grote sinaasappel (= een brok amber). Dat is de schat van de Poolse kust.

PGE Arena

Een modern gebouw is onlangs gewijd aan een tweede terminal van de luchthaven. De Lech Walesa (Danzig-Rębiechowo). Van deze luchthaven af vliegt men o.a. naar Amsterdam en Eindhoven.

Luchthaven – de nieuwe 2^de terminal

Nieuw:

Europees Solidariteitscentrum, opende 2014

Fot. Mike Peel

Fot. Yanek

Museum van de Tweede Wereldoorlog, opende 23 maart 2017

Museum van de Tweede Wereldoorlog/ afb. Rudolf H. Boettcher

Maar die zagen we nog niet …

Renata Głuszek

Gepubliceerd: 13 april 2012 / update: 7 mei 2017 / 11 november 2020

Vervolg: Malbork – Mazurië; Torn – Posen

* Volledige route: Stettin (2-3.07) – Danzig (4-7.07) – Malbork (8-9.07) – Dziwiszewo, Mazurië (10-15.07) – Torn (15-17.07) – Pozen (17.07) – Łagów Lubuski (18-19.07)

Aantal dagen: 19, aankomst 2 juli, vertrek 20 Juli