Najkrótsza noc w roku, z 21 na 22 czerwca – zwana Nocą Kupały lub sobótką (zależnie od regionu) – była w tradycji Słowian wielkim świętem, pełnym radości, przepychu, cielesnych uciech i różnorodnych zabiegów magicznych, mających na celu zapewnienie pomyślności na nadchodzący czas. Obchody tego święta rozpoczynały się po zachodzie słońca od rozpalenia ognisk. Wcześniej wygaszano domowe paleniska i brano nowy ognień z ognisk kupalnych.

Henryk Siemiradzki: Noc Kupały

Noc Kupały była świętem o kilku znaczeniach:

– święto wody i ognia, uważanych za żywioły oczyszczające, dlatego też rozpalano ogniska, przez które skakała młodzież (pary trzymały się za ręce), a kąpiel w wodzie uważano za leczniczą.

Noc Kupały – Poznań 2010 / fot. Ratomir Wilkowski (Wikimedia Commons)

– pożegnanie wiosny – tzw. letnie przesilenie

– święto płodności – w tę noc wskazany był seks, dozwolony także dla osób samotnych (miało to na celu umożliwienie niezamężnym kobietom prowadzenie choćby tak ograniczonego życia seksualnego). Z tego powodu Noc Kupały zwykle zamieniała się w orgie.

W Noc Kupały panny wróżyły sobie, jak szybko wyjdą za mąż. Wróżba polegała na puszczaniu na wodę wianków. Zatonięcie wianka oznaczało śmierć, gdy płynął daleko – dziewczyna musiała jeszcze poczekać na wesele. Dobrą wróżbą było wyłowienie wianka przez chłopaka, który starał się odszukać jego właścicielkę. Tradycja puszczania wianków na wodzie przetrwała do dziś. Wianki rzuca się na wodę z zapalonymi świeczkami.

photo: www.radom24.pl

Współczesnym nawiązaniem do tej starej słowiańskiej tradycji są koncerty muzyczne, tzw. Wianki w Krakowie i Warszawie, ale już niekoniecznie 21 czerwca.

Z Nocą Kupały związane było także szukanie w lesie kwiatu paproci, kwitnącego tylko w tę jedną, szczególną noc. Znalezienie go przynosiło szczęście i bogactwo, ale mógł go znaleźć tylko człowiek dobry i sprawiedliwy. (Poszukiwanie kwiatu paproci mogło być pretekstem dla par pragnących seksu).

To najważniejsze rytuały tego pięknego pogańskiego święta. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa Kościół usiłował zastąpić Noc Kupały nocą świętojańską – przypadającą w przeddzień dnia Jana Chrzciciela, czyli 23/24 czerwca. Nie do końca się to udało (na szczęście 🙂 )

Noc Kupały – Poznań 2013 / fot.: Bolando (Wikimedia Commons)

oprac. rg