We kwamen hier weer terug na twee jaar, als de laatste stop op de weg naar de westelijke grens*, maar met groot genoegen. Neder-Silezië is niet alleen erg aantrekkelijk, maar het biedt ook nog steeds nieuwe plaatsen om te verkennen. Het is daarnaast een uitstekende streek om tot rust te komen.
tijd van het verblijf: 23 tot 26 juli 2012
route: Kamieniec Ząbkowicki – Zachełmie door Jelenia Gora
accommodatie: Paczków (motel “Pod kotwicą”) – Zachełmie (hotel “Chojnik”)
(Let op: Wij verbleven in Paczków vanwege het ontbreken van een fatsoenlijk hotel in Kamieniec Ząbkowicki. Paczków is ook een plaats die zeer de moeite waard is om te bezoeken, want vanwege haar stadsmuren wordt het vaak het Poolse Carcasonne genoemd.)
KAMIENIEC ZĄBKOWICKI (Kamenz)
De tocht door Neder-Silezië begon met een bezoek aan Kamenz (Kamieniec Ząbkowicki), daar gingen we het paleis van de Nederlandse prinses Marianna van Oranje bekijken (lees: Een dame uit Nederland). Marianna liet het in de jaren 1838-1857 bouwen, en daarna vergde het haar 10 jaar de aanleg van de tuinen te regelen. Helaas, ten gevolge van de beperkingen die Pruisen haar oplegde, was het haar niet toegestaan om er te wonen – ze mocht er alleen maar gedurende de dag vertoeven.
Het paleis zelf was, net als haar oprichtster, geen geluk beschoren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de Russische soldaten het beroofd en alle inrichting vernietigd, daarna werd het in brand gezet (het paleis brandde zo’n 2 weken!). Hoewel de directe getuigen van deze gebeurtenissen niet meer in leven zijn, herinneren hun kinderen zich nog de verhalen die hen werden verteld door hun ouders en zij deelden die met ons.
Marianna’s paleis heeft nooit meer zijn oude glorie herkregen. Een paar jaar geleden poogde iemand om het te herstellen. Dat was professor Włodzimierz Sobiech, een oude huurder die er zijn eigen geld in stak. Hij slaagde er zelfs in het, als hotel en restaurant, weer in bedrijf te brengen, maar helaas overleed hij in 2011. Dat resulteerde in erfrechts procedures met de gemeentelijke overheden. De toekomst van het paleis is nu een groot vraagteken, hoewel sommige beleggers er nog belangstelling voor zouden tonen.
We benaderden de muren langs een weg die verboden is voor auto’s (die weg naar het kasteel bleek niet slecht) met gemengde gevoelens. We waren ons ervan bewust dat we de bochtige weg volgden in Marianna’s voetspoor. Wat zou zij nu gevoeld hebben bij het zien van haar geliefde buitenhuis in zo’n slechte staat?
Toch lijkt het grondplan van het slot van buitenaf gezien nog intact (een deel van de muren is gereconstrueerd). De bovenkant van de gevel (van de trapkant) draagt nog steeds het familiewapen van Marianna. Maar er is vrijwel geen spoor meer van haar uitgebreide tuinen en vijvers en veel architectonische elementen zijn in sterk verval. Alles is bedekt met het alom aanwezige groen. De paleismuren zijn omringd met prikkeldraad en de eenvoudige poorten zijn op slot (is dit wel een goede bescherming tegen de nieuwsgierige indringers?).
beeld: Renata Głuszek
Het zeer wel voorstelbaar dat, na restauratie, dit pittoreske gebouw met zijn tuinen en vijvers een van de mooiste, en aantrekkelijkste paleizen in heel Neder-Silezië, ja misschien wel van geheel Polen, zou zijn. Vervuld van dergelijke beschouwingen, gingen we op weg naar Zachelmie in de buurt van Jelenia Góra, de laatste halte van de tocht van dit jaar.
SUPPLEMENT 2020
Het voorgaande verhaal speelde zich af in 2012. Nu na de renovatie door de eigenaar (de gemeente Kamieniec Ząbkowicki) ziet het paleis er weer schitterend uit en is het open voor het publiek. Men kan het bezoeken tussen 10:00 en 17:00 (de toegang is elk heel uur geopend). De auteur heeft het paleis in 2020 opnieuw bezocht – u kunt enkele huidige foto’s in een galerij zien: Marianne’s Paleis.
beeld: Renata Drygiel
Opmerking van de auteur: bezoek met een gids. Mijn bezoek was mogelijk dankzij een goede geest van Marianne en de hulp van 2 mannen die me van het station en terug brachten – heel erg bedankt!
ZACHEŁMIE
.Zachełmie is een dorp in de gemeente Podgórzyn** (Sudetenland / Karkonosze), het ligt 11 km ten zuidwesten van Jelenia Góra, op een hoogte van 494 m boven de zee-spiegel.
Het werd opgericht door Tsjechische religieuze vluchtelingen die hun land verlieten in de 17dede eeuw, tijdens de 30-jarige oorlog. In het begin van de 20ste eeuw werd het een populaire zomerbestemming voor de bewoners van het nabijgelegen Breslau (Wroclaw), Dresden en Berlijn. Doordat het nooit sterk ontwikkeld en onderhouden werd behield het een zeer intiem karakter. De accommodatie is meestal in pensions of in kamers bij particulieren.
Zachełmie is een ideale plek voor mensen die rust en nauw contact met de natuur zoeken maar ook een plaats op een zeer prettige afstand van veel belangrijke bezienswaardigheden van de regio als de centra in het: wandel- en skigebied (Szklarska Poręba, Karpacz), Jelenia Góra, het dichtbij gelegen kasteel Chojnik en veel meer.
Accommodatie: Hotel Chojnik
Het hotel is bereikbaar langs een lange en kronkelige weg door de schilderachtige bergen.
De weg naar het hotel / beeld: Renata Głuszek
Het hotel zelf biedt een geweldig onderkomen – het is gebouwd op een helling, met een adembenemend uitzicht op de omliggende bergen. Er zijn slechts een paar huizen in de buurt, hetgeen rust en stilte garandeert.
Het hotel Chojnik – front / beeld: Renata Głuszek
Er zijn, onder andere, twee skiliften, een tennisbaan, een barbecue en een charmant eilandje in een kleine vijver. Maar de nieuwe eigenaren van het hotel zijn van plan om veel veranderingen door te 
voeren. De plannen zijn erg ambitieus en we wensen hen heel veel succes! We brachten er enkele aangename avonden door. Het goede weer en werkelijk zeer aangename zomer-temperatuur maakten het mogelijk om ’s avonds laat buiten te zitten, prachtige zonsondergangen te zien en de schoonheid van het gebied te bewonderen. Op de foto: de vijver.
Het kasteel Chojnik
Het grote voordeel van dit hotel is de nabijheid van wandelpaden en van het middeleeuwse kasteel Chojnik, dat alleen te voet kan worden bereikt. Van het hotel uit voert de “groene route” door het bos (volgende foto). Bij de wandeling, die niet te inspannend is en ongeveer een uur duurt, kan men de granieten rotsen bewonderen, die zeer kenmerkend zijn voor dit gebied (de Sudeten zijn de oudste bergen in Polen).
beeld: Renata Głuszek
Het bakstenen kasteel werd halverwege de 14de eeuw gebouwd. De oprichter was een Piast prins (Bolko II de Korte). In de 16de eeuw werd het nog uitgebreid en ingericht met renaissance ornamenten. Helaas sloeg, in 1675 tijdens een storm, de bliksem in, waardoor het kasteel door een brand ernstig beschadigd werd. Sinds de 19de eeuw is deze vesting een toeristische attractie, met een toeristische hostel op het grondgebied.
beeld: Renata Głuszek
Het kasteel is ook het hoofdkwartier van een Vereniging van de Broederschappen van Ridders. Sinds 1991 worden er zelfs weer kruisboogtoernooien gehouden. Iedereen mag, tegen een kleine vergoeding, zelf proberen te schieten tijdens een bezoek aan het kasteel.
Het kasteel is zeer boeiend, maar er rondlopen en het beklimmen de muren vereist enige fysieke inspanning. Maar wie de hoogtevrees overwint en de hoge toren beklimt, wordt beloond met het prachtige panorama van, en het gezicht op, Jelenia Góra, onder aan de heuvel.
beeld: Renata Głuszek
Jelenia Góra
Jelenia Góra betekent de Hertenberg. Omdat de stad zo dichtbij was, bezochten we haar (eerder, in 2010, zagen we slechts Cieplice, de wijk waar we onderdak hadden – lees Neder-Silezië). De stad is heel schilderachtig gelegen in het noordelijke deel van het Jelenia Góra Basin. Aan de vier zijden wordt ze omgeven door bergen: in het westen het Izerskie gebergte, in het noorden het Kaczawskie-gebergte, Rudawy Janowickie in het oosten en in het zuiden – het Karkonosze genergte.
Uitzicht op Jelenia Gora van de Bald Mountain, sneeuw ketens op de achtergrond / beeld: Michał Rażniewski
Een beetje geschiedenis
Volgens de overlevering werd de stad in 1108 gesticht door de Piast Hertog Boleslaw Krzywousty (Scheefmond) – dit wordt afgeleid van het bestaan van een oude Slavische nederzetting aan de Krzywousty berg. Het meest waarschijnlijk is echter dat de echte stichter van de stad, Prins Boleslaw II Rogatka was (er is veel te vertellen over deze treiterende prins!) met behulp van de Duitse kolonisten. Na 1392 behoorde Jelenia Gora aan de Tsjechische heersers. Dankzij de productie van en de handel in linnen groeide de stad snel, maar na de 30-jarige oorlog (en bezetting door Pruisen in 1742) ging de stad snel sterk achteruit. In de 19de eeuw hielp de ontwikkeling van het toerisme Jelenia Gora haar die crisis te overwinnen en begon het weer economisch op te bloeien. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad niet verwoest. Na de opname in Polen werden de Duitse burgers naar Duitsland gedeporteerd en daarop vervangen door de vele ontheemden uit de door Polen verloren gebieden in het oosten.
We beperkten ons verblijf in Jelenia Góra tot wat rondlopen in de oude stad, die ons erg betoverde met haar kleurrijke huizen.
Markt – panorama
Laat in de middag gingen we in de wijk Jagniątków naar de villa die ooit het eigendom van de Duitse schrijver Gerhart Hauptmann (Nobelprijswinnaar 1912) was. Het museum was al gesloten, maar zelfs een blik van buitenaf verzekerde ons dat het schrijven hier geriefelijk en plezierig moet zijn geweest!
beeld: Renata Głuszek
Van die elegante villa gingen we naar de landelijke sfeer van Podlasie (midden-oostelijk deel van Polen), die geboden werd door het plaatselijke restaurant – Gospoda „Wedle Bucków” (Taverne bij de beuken), in de buurt.
beeld: Renata Głuszek
Het is niet slechts een restaurant, maar ook een etnografisch museum. Het toont de inrichting van een typisch landhuis in Podlawski. Dus is het een combinatie van aangenaamheden (voor de maag en voor de geest). Met genoegen denken we terug aan ons bezoek aan deze charmante plaats!
26 Juli
De dag van vertrek. We gaan weer naar Jelenia Góra en van daaruit begon de weg terug naar huis.
Renata Głuszek
Gepubliceerd: 19 august 2012 / update: august 2020
kaarten: Targeo
*De gehele route (2-26 juli): Rzepin (2-3) – Warsaw (4-9) – Kazimierz Dolny (9-12) – Szczawnica (12-18) – Kraków (18-19) – Tarnowskie Góry (19-22) – Paczków (22/23) – Jelenia Góra (23-26)
** Verwissel het niet met het Zachełmie in de provincie Świętokrzyskie!