Liften in Polen

Liften (in Pools: Auto stop) is in Polen een populaire vorm van reizen, niet alleen voor toeristen, maar ook voor degenen die geen andere manier hebben om snel hun bestemming te bereiken.

Het reizen per „duim”  is geoorloofd maar het is niet toegestaan een auto ervoor te doen stoppen op de snelwegen of op andere plaatsen waar de verkeers- veiligheid gehinderd wordt. Echter, op de toegangsweg naar een snelweg,  bij de benzinestations en op de parkeerplaatsen is het wel toegestaan. Omdat namen van steden in Polen voor buitenlanders vaak moeilijk uit te spreken zijn, is het raad-zaam om de naam op een stuk papier te schrijven. Polen is een land waar liften betrekkelijk veilig is.

Er zijn twee manieren om de bestuurders de gewenste route aan te geven:

  • „duim omhoog” duidt een lange reis aan, dus deze methode wordt aanbevolen op de snelwegen met veel vrachtwagens
  • „zwaaien met de open hand” geeft de vraag naar een korte trip aan, dus wordt deze manier meestal gebruikt op de lokale wegen.

Om een trip goed te organiseren kan men de site autostop (die informatie geeft over de ritten) gebruiken, maar die ritten zijn niet gratis. Al meerdere meerdere jaren wordt een „Kampioenschap Internationaal liften” georganiseerd. Die route begint dan in Polen en eindigt ergens in een buitenland (in 2011 was dat in Amsterdam).

Het Kampioenschap Internationaal Liften

Hieronder volgt een verslag over liften in Polen. Het is geschreven door de Nederlander Frank Verhart (dank voor dit rapport). Hij maakte, zo rond het begin van 2012/2013 gebruik van deze wijze van reizen om naar Podlawski en een dorp Meteliai in Litouwen te komen. Als groot liefhebber van bossen en wilde dieren kon hij veel over deze streek vertellen. Het is een deel van het gebied dat bekend staat als de „groene long” van Polen. Deze regio is rijk aan bossen, nationale parken en natuurreservaten met meren en rivieren om in te kajakken. In de omgeving van de route van Frank zijn onder andere: het Augustowski woud, het Knyszyn bos en het Bialowieza woud, het Rospuda-dal, het Biebrza Nationaal Park, het Wigry Nationaal Park met het Augustowski kanaal, en kleine oosterlijke” steden met veel orthodoxe kerken.

Het is een uitstekende plaats om te ontspannen voor mensen die rust en stilte zoeken in nauw contact met natuur die nog niet bedorven is door een intensieve beschaving.

  Wigry Nationaal Park

LIFTEN OP EEN WINTERSE VAKANTIE IN POLEN

„Polen voor Nederlanders” vroeg me onlangs of ik een beetje over mijn ervaringen, liftende in Polen tijdens mijn recente wintervakantie, wilde vertellen. Een paar maanden geleden schreef ik aan de website „Polen voor Nederlanders” dat hun logo, een duim met de Poolse vlag, het perfecte icoon zou zijn om passerende chauffeurs te tonen om een lift naar het geliefde land Polen te krijgen. Het was niet de eerste keer dat ik mede dankzij de welwillendheid  van de automobilisten reisde. Ik noem dit de manier van eindeloze recycling van  mobiliteit en het heeft zo zijn voordelen. De kooldioxide-uitstoot veroorzaakt door lifters is vrijwel nihil. Er zijn sociale interacties met mensen die een vrije plaats in de auto willen delen. De kosten zijn uiterst laag, maar het kost wel een beetje meer tijd. Liften is nog steeds de snelste manier van verplaatsen, na het gebruik van vliegtuigen of auto’s – vrij vaak kan het wedijveren met het tempo van het openbaar vervoer!

Ik was van plan om op 27 december van Nederland naar Polen te liften. Ook dat was niet de eerste keer. Al vijf of zes keer eerder ik liftte ik naar Polen – of het meest oostelijke deel van Duitsland – op 27 december was het de bedoeling „gratis” in Polen te komen. Telkens als ik liftend naar Polen ging, boden Poolse chauffeurs me vaak een rit over een groot deel van de afstand aan. Daar zijn enkele begrijpelijke redenen voor. Een ervan is dat Poolse chauffeurs in andere landen vaak op weg van – of naar Polen zijn, zodat hun ritten nuttig zijn voor mijn reizen. Deze kans is natuurlijk het grootst op de belangrijkste wegverbindingen van het westen van Polen naar Duitsland, de Benelux en het Verenigd Koninkrijk.

Ik heb de afstand van Nederland naar Polen als lifter ongeveer vijftien keer afgelegd. Heel vaak omvatte die reis een rit met een lengte van meer dan 500 kilometer, af en toe zelfs van 700 tot 1050 kilometer. Het vergde meestal 7 tot 12 uur om, van Nederland uit, liftend in het westen van Polen te komen.

Enkele woorden over het liften

Er zijn een aantal essentiële verschillen tussen het liften in Nederland en dat in Polen. Natuurlijk is de grondgedachte overal dezelfde: je komt ergens, zonder kosten, met voertuigen die toch al op de weg zijn. De belangrijkste verschillen in mijn beleving zijn als volgt. Een groot verschil is dat de infrastructuur in wegen  in Nederland uitgebreider is dan in Polen. Vrijwel alle verkeer over langere afstanden vindt plaats op autosnelwegen, waar liften alleen toegestaan is op opritten en bij benzinestations. Het handigste is om op bezinestations om een lift te vragen. Want in Polen is, ondanks enorme ontwikkelingen in de beide afgelopen decennia toch nog altijd veel lange afstandsverkeer te vinden op nationale eenbaans wegen. Deze wegen hebben meestal veel plekken waar lifters langs de weg mogen staan.

Een ander onderscheid ligt in de verschillen hoe de samenhang van de samenlevingen van beide landen werken. Sinds het begin van de, op de auto’s gebaseerde mobiliteit, hebben zowel Polen en Nederland een bloeiende lift-cultuur gekend, net als bepaalde andere landen zoals bijvoorbeeld Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, België en de voormalige Sovjet-staten. Er is een andere groep van landen waar zulk een oudere lift- traditie niet echt bestaat; Spanje en Italië zijn daar goede voorbeelden van. Over het algemeen worden de jaren ’50 – ’80 beschouwd als het Gouden Tijdperk van de lifters. Dat is toevallig ook de tijd van de Koude Oorlog, maar daarmee heeft het vrijwel niets te maken! Maar toch is het wel van enig belang. Van die Koude Oorlog periode ken ik alleen maar het laatste deel omdat ik geboren ben in 1978. Ik kom uit een generatie die, in Nederland, niet veel belangstelling voor het liften meer had. Het autobezit was immers algemeen geworden. Verder kregen de studenten in Nederland, in 1980, gratis binnenlands openbaar vervoer. Die veranderingen in de samenleving hebben ertoe geleid dat mensen de onderlinge contacten, die ooit normaal waren, gingen vermijden. Het liften is er een geweldig voorbeeld van. Mensen volgden de trends en het liften raakte uit de mode doordat de behoefte eraan verdween.

De situatie in Polen was wat anders. Het IJzeren Gordijn viel, toen ik zo’n 13 jaar was. Daarvoor was Polen onderworpen aan een totaal ander type overheid dan in West-Europa gold. Er was socialisme, er was een plan-economie met de vijf-jarenplannen. Kortom, de overheid nam alle beslissingen, er was geen vrije markt. Dit leidde tot een zwarte markt van begeerde producten die de overheid niet, of onvoldoende, leverde. Ook bijvoorbeeld de auto’s waren lastig te verkrijgen bijvoor. De kosten van een voertuig ten opzichte van het inkomen waren veel hoger dan in het westen. Er waren zelfs levertijden van meerdere jaren. In die omstandigheden bood het liften een mogelijkheid waarin de mensen zich een beetje bevrijd voelden van de grenzen die de beperkingen hen oplegden. Niet iedereen had bijvoorbeeld een auto bij de hand, dus waren mensen bereid te delen wat ze hadden.
Op de foto: “Een reis voor een gimlach” (1971).

Verder is er Duitsland, een grote buur van zowel Polen als Nederland. Bij de fusie van West- en Oost-Duitsland was liften misschien wel algemeen in de voormalige DDR om dezelfde redenen als in Polen. Toen de beide Duitslanden samensmolten gingen de Ossies in grote aantallen naar het westen in hun Trabbi en Wartburgs, maar ook wel liftende vanuit Dreilinden en andere plaatsen in Berlijn. Duitsland is ook het land waar de ontwikkeling van snelwegen serieus genomen werd, het begon onder Hitler. Hun Autobahn ging naar het oosten van Pruisen, in de richting van wat we nu kennen als Wroclaw en Kaliningrad. Duitsland is ook het leidende Europese land in de auto-industrie. Duitsers zijn over het algemeen bereid om een lift te geven, en als ze het niet zijn, zijn ze er altijd duidelijk over. De Duitsers vinden het niet erg dat ik een lift vraag – en ze blijven beleefd als ze dat niet willen.

De Nederlanders zijn zo gewend aan hun rijkdom en aan de privacy die hun voertuigen hen bieden (dat denken ze althans) dat ze minder bereid zijn om ritten te bieden, maar toch werkt het vragen om een lift op een benzinestation vrij goed. De jongere generatie van de Nederlandse rijders is een beetje minder enthousiast om een lift te geven, misschien omdat ze het minder gewend zijn. Onlangs was ik nogal blij na het lezen van iets wat hiermee verband houdt. Het besturen van een auto heeft geen hoge status voor jonge bestuurders meer, zoals het in het verleden! Jonge automobilisten rijden zelfs veelaanmerkelijk minder. Vergelijkbare tendensen zijn er in Duitsland en ook in het Verenigde Koninkrijk. Liften als algemeen gebruik was in Polen gangbaar tot een paar jaar geleden. Het ver-schil ervaart men ook vandaag nog. Ik wacht nu korter en ook jonge bestuurders nemen nu wel vaak lifters mee – veel vaker dan in Nederland. Dat is heel belangrijk want veel chauffeurs in Polen zijn nog jong, jonger dan in Nederland. Vergelijkbare waarnemingen komen uit een meer grondige en zeer recente studie van een aantal Poolse lifters. In die studie vergelijken ze het liften in Polen met dat in Italië.

27 december – Op pad!

Deze keer had ik geluk. Ik vertelde mijn collega – kamergenoot dat ik van plan was naar Polen te liften – naar Warszawa – op 27 december. Na het controleren van zijn agenda vertelde hij me, dat hij met de auto naar Berlijn ging, met zijn partner en nog een koppel, op 27 december. Hij bood me om met hen mee te gaan. Ik moest ‘s morgens wel op tijd in Arnhem zijn. Deze 27 december was een wel heel gemakkelijke start!

Arnhem

Ze zetten me af bij Rasthof Michendorf Sud, ten zuiden van Potsdam, op de E30 Amsterdam – Berlijn – Warszawa – Moskau – Vladivostok. Ik dronk wat uit mijn thermosfles thee, zag wat sneeuw achter het kleine politiebureau naast het tankstation en ging naar de automobilisten die hun auto’s tankten. Ik voelde me een beetje vreemd – het is was een “start” al na zo’n 700 kilometer te hebben gereisd.  Ik weet het nu al niet meer zo goed – Michendorf is niet mijn favoriete plek. Velen rijden van daar alleen naar Berlijn, maar uiteraard zijn de kansen veel beter met Poolse, Russische en andere Slavische chauffeurs. Na een paar chauffeurs gevraagd te hebben bracht een Duits echtpaar (met hond) me gewoon naar het volgende tankstation, Am Fichtenplan. Het station was rustiger, en zonsondergang deed haar taak. Er waren enkele Polen die niet in de goede richting gingen en Duitsers die niet naar Polen gingen. Het was nog steeds 27 december. Liften op 27 december is gebleken altijd vrij eenvoudig te zijn, een dag na Kerst. Het nadeel is dat er weinig verkeer naar Polen was. De Polen zijn ofwel al thuis, of weg uit Polen, maar ze gaan er niet heen net na Kerstmis. Het is een paar dagen te laat om dat te doen.

Maar er was een man in een Jeep, Suzuki Samurai, die problemen had met de motor. Ook was de auto erg vol. Maar ik kon mee gaan als ik wilde. Hij ging naar Plonsk, dicht bij Warszawa. Ik keek om me heen voor een betere kans, maar hij wilde gaan rijden en liet me plaats te nemen in de auto. Ik werd ingepakt met porselein en een rugzak. Mijn rugzak plaatsten we in de bak van de jeep, zo, zo vastgemaakt en in de open lucht. Het was een regenachtige dag, maar ik wilde de lift en nam het risico van een doorweekte rugzak. De man koos de nationale weg om de tol te vermijden op de snelweg. Hij zette me af vlak voor het huis van mijn oude vrienden in Trzciel.

Trzciel. Pools huis uit de 18de eeuw

Ze boden me een paar keer op weg naar Polen gastvrijheid en wonen zo’n  300 meter van de nationale weg. Ze wonen op 4 km afstand van de onlangs geopende snelweg – maar ik had een probleem om van hen de snelweg te bereiken. Het probleem is dat, wanneer men terugkeert op de snelweg om verder te reizen,  er opnieuw tol betaald moet worden en de som van beide is hoger dan wanneer in één keer betaald wordt. Tenminste, dat is mijn ervaring. Misschien is er een eenvoudiger oplossing – ik wil dit niet overdrijven. In de avond hebben we gezamenlijk genoten van het lokale bier, de Krakelingen en van mijn traditionele Oranjebitter.

28 december

De volgende ochtend, 28 december liep ik een heel klein beetje in de richting van de rijksweg. Die weg op dat moment nummer 92 had, is de voormalige 2. Misschien kwam er één een auto voorbij. De snelheid van de auto’s was zo’n 80 tot 120 kmh. Maar stoppen was wel goed mogelijk, want er was veel ruimte naast de weg. De laatste keer hier, jaren geleden, kreeg ik een lift die rechtstreeks naar Warszawa ging, binnen 30 minuten wachten. Dit keer moest ik één minuut wachten voordat een trucker me oppikte. Ik hoopte dat hij een lang stuk van de nationale weg kiezen. Dat de bestuurder, bij  Nowy Tomyśl de A2 koos was geen verrassing. De nationale weg mag dan goedkoper zijn, maar betekende ook een tocht door een van de grootste steden van het land: Poznan. Na 200 km of zo slaagde mijn chauffeur erin een volgende bestuurder, een andere vrachtwagenchauffeur te vinden. Om dit te doen gebruikte hij de CB Radio (citician band, een bakkie”), het communicatiesysteem voor auto- en vrachtwagenchauffeurs. Dus voor de volgende rit had ik 0 minuten wachttijd. Ik stapte over in de nieuwe truck, die precies voor ons was gaan rijden. Deze trucker ging naar Blonie, een stad ongeveer 30 km ten westen van Warszawa. Hij liet me er uit bij een bushalte in Blonie, op de rijksweg 92 (of 2).

Błonie, de markt

Ik stak mijn duim op aan rand van de stad – 7 minuten later kreeg ik een lift van ongeveer acht of tien kilometer naar een bushalte waar de auto’s passeerden met 80 a 100 kmh, dus weinig kansen. Toen er een bus kwam besloot ik die te nemen volgens het principe wie het eerst komt, die het eerst maalt.” Deze methode betekent proberen een lift te krijgen, maar het openbaar vervoer te nemen als dat eerder verschijnt. Het duurde niet lang voordat een bus verscheen, dus ik hield ik die aan. Ik verwachtte een kaartje te kopen bij de buschauffeur, maar hij nam mijn Zloty’s niet aan en zei me om in de bus te gaan. Ik wist toen niet zeker wat ik aan het doen was. Liftte ik met een bus? Was ik nu illegaal in de bus? Gaf de buschauffeur mij toestemming om de bus te gebruiken zonder een kaartje? Ik stapte uit in Ostrów Mazowiecki, betaalde 6 zloty voor een treinkaartje naar Warszawa Śródmieście. Na 45 minuten wachten stapte ik op de trein. Dezelfde trein – letterlijk – die ik zou hebben genomen uit Blonie als ik besloten zou hebben daar te stoppen.

27-28 december

De volgende dag ging de reis verder naar Białystok. Maar van Warszawa naar Białystok liftte ik niet. Ik reisde ook niet alleen. Mijn reisgenote Katarzyna had zich bij me aangesloten. Ze noemt zichzelf Kaśka. We namen een bus van de low budget operator PolskiBus.com”. Indien goed van tevoren (via internet) geboekt zijn de kaartjes voor deze bus heel goedkoop. Zo laag zelfs, dat liften om geld te besparen, weinig of geen zin heeft. Hiermee is niet gezegd dat liften niet zinvol is. Geld besparen is niet het enige motief om te liften.

PolskiBus.com

Het was zeven jaar geleden dat ik voor het laatst naar Bialystok reisde. Langer geleden reisde ik vaker in de oostelijke provincie Podlaski (Podlasie, Podlaskie). We verbleven een paar dagen in Białystok. Op de tweede dag van ons verblijf hebben we wat geoefend in de praktijk van het spontane liften. Dat zou veel sneller gaan dan het wachten op een zeldzame bus. We hadden net een aangename wandeling door de velden, het bos en in de stad Supraśl gemaakt. Deze stad werd ons, door onze gast-heren, beschreven als de meest aantrekkelijke plaats in Białystok, ze ligt tien kilometer van Białystok. Supraśl heeft een klooster waar mannelijke monniken wonen. Op verzoek  van Katarzyna bezochten we het museum van de Orthodoxe iconen, waarvan de meeste dateren uit de 19de en de 20ste eeuw. Voor een lift van Ogrodniczki naar Białystok behoefden we onze arm maar voor een seconde of twee op te heffen. Een man jonger dan wij nam ons mee naar Białystok en gingen we naar het huis van onze gastheren. Het beeld: Orthodoxe icoon van Supraśl.

Op de terugweg kwamen we langs het oude station van Białystok Fabryczne – nu een lelijke, verlaten plaats. Maar ongetwijfeld eens het kloppend hart van het sociale leven en het openbaar vervoer in het noordelijke deel van de stad. De tijden zijn veranderd! Auto’s zijn niet alleen handiger dan treinen, ze zijn bovenal heel veel beter voor de ontwikkeling van de economie. Die Heilige <censored> Economie!

31 december

Op de laatste dag van 2012 gingen we verder in de richting van het Pools-Litouwse grensgebied. Onze bestemming was het huis van vrienden waar ik voor het laatst zo’n zes of zeven jaar geleden verbleef, een houten huis, een slechts een paar kilometer van het Gaładuś meer.

Het Gaładuś meer

Zoals beraamd gingen we liftend. Op deze tocht was het grootste deel van het liften enkele weken tevoren gepland. Het voordeel is dat een goede voorbereiding dan mogelijk is. Bij het liften is dat alleen nodig als de tijd beperkt is. Een nadeel is dat slechte weersomstandigheden de reis moeilijk en zwaar kan maken. Het openbaar vervoer zorgt vaak voor een (redelijk) alternatief voor het liften – maar niet altijd. Een voorbeeld hiervan is onze reis van Białystok naar Krasnowo, een klein dorpje ten noorden van Sejny over een afstand van ongeveer 140 kilometer. Bussen op de laatste 10 a 12 kilometer rijden maar een paar keer per dag. Hoewel er ordentelijke websites voor het plannen van het openbaar vervoer in Polen beschikbaar zijn, bleken er geen goede passende aansluitingen voor deze reis te zijn. Nu zijn er goede verbindingen van Białystok naar Augustów, maar dat betekent niet dat liften niet leuk is of interessant kan zijn. Het liften – een alternatief voor het openbaar vervoer of het openbaar vervoer – een alternatief voor het liften?

Białystok

Van Białystok naar Krasnowo, dat is wat meer of minder dan 140 km. Zes of zeven jaar geleden deed ik precies dezelfde reis, alleen. Dit keer zou het uitgangspunt hetzelfde als de vorige keer. De vorige keer kostte het me 1 minuut een chauffeur naar Augustów te krijgen. Twee jongens in een gele Honda, de achterruit was te laag om me rechtop te laten zitten en ze versnelden tot ongeveer 150 kmh. Ik dronk een biertje op de achterbank. Geloof me, ik drink zel-den tijdens het liften. Ik bood deze jongens koekjes aan. Ze zette me in Augustów meteen op de nationale weg naar Sejny (en verder in de richting van Vilnius) af. We namen dezelfde bus als ik vorige keer deed, naar de rand van de stad. De situatie was in de tussentijd wel wat veranderd want ook die weg was verbreed. Maar het plaatsje waar chauffeurs kunnen stoppen, eigenlijk een kleine zijstraat van de nationale weg, was er nog steeds. Op de foto: boulevard in Augustów.

Deze keer moesten we wat langer wachten. Goedgemutst zwaaide ik naar alle passerende auto’s en vrachtwagens met een bordje Augustów. Een bestuurder stopte uiteindelijk op de kleine weg. Mijn aantekeningen vermelden een wachttijd van 25 minuten. Hij nam ons mee naar Sztabin, een klein stadje net over de rivier de Biebrza.

Biebrza

In Sztabin stopte, binnen 5 minuten,  een auto in de juiste richting. Het echtpaar bracht ons midden in het centrum van de stad. We moesten lopen om verder te liften op de weg naar Sejny. Daar hadden we de tweede lange” wachttijd van de dag – 20 minuten wachten en we werden opgepikt voor een rit van 20 km. Op deze plek, alsmede op de volgende gaven chauffeurs van kleinere zijwegen ons een lift. Het was makkelijker voor hen om te stoppen en wellicht waren ze nieuwsgierig:  Wie lift op het einde van deze kleine weg die mij vertrouwd is? Misschien ken ik hun vrienden?” Zo kwamen we in Sejny.

Sejny, het voormalige Dominicaanse klooster

We vonden de kleinere weg naar Krasnowo. Onze duim opstekend tijdens het lopen, zei een politieman me om op de stoep aan de andere kant van de weg te lopen. Even later op die plek, reageerde een auto, en de bestuurder stopte een paar meter verder, naast die politieman, om de weg naar Krasnowo te vragen. We werden afgezet op de plek waar we heen wilden.

Enkele dagen later

Na een paar dagen werd het weer tijd om verder te gaan. Onze volgende gastheer woonde in Meteliai, een dorpje in de nabijgelegen regio van Litouwen. Ik dacht te liften naar de grote oude en belangrijkste grensovergang (dus min of meer via Sejny), maar onze gastheer kwam met een idee waar ik niet aan had gedacht. We kozen voor dat idee. Hij stelde voor de grens over te steken bij een kleine kruising direct ten noorden van het meer Gaładuś. We waren er te voet reeds geweest. Dat deden we dus. De dag begon met wat lichte regen en een temperatuur van rond de +2 graden Celsius. Nu is de nieuwe grensovergang klein – de weg naar deze kruising is voor het grootste deel niet verhard. Op de foto: Meteliai.

Nadat we een uur of zo te voet in de richting van onze bestemming liepen bereikten we de grens. Er kwamen geen auto’s voorbij in onze richting. Twee gingen er in de andere richting. We hadden kunnen proberen er mee te liften. We hielden de weg over de kruising aan. Een half uur later liepen we aan Litouwse zijde toen er plotseling een auto verscheen. Hij stopte, blokkeerde bijna twee andere auto’s die ook in onze richting gingen. Gedurende 90 minuten was er niets en dan 3 auto’s binnen een minuut of twee! Negentig minuten gelopen, maar we werden wel opgepikt door de eerste auto! De bestuurder ging zijn auto tanken in Lazdijaj, een kleine stad, en we hadden het geluk dat zijn favoriete tankstation daar was waar we verder konden liften in de richting van Seirijai en Alytus.

Nu, het was niet de eerste chauffeur die stopte. We stonden bij een bushalte die te ver weg was van de kruising naar mijn smaak. De chauffeurs reden er al te snel, maar er was veel ruimte voor hen om te stoppen. Na tien minuten verscheen er een vrouw die een honderd meter dichter bij de kruising probeerde te  liften. Tien minuten later verscheen er een bus. De vrouw wilde hem nemen maar hij ging niet naar waar ze heen wilde. Ik vroeg ook om een rit met de bus, maar heb er eerlijk bij gezegd dat ik geen Litouws geld had. Alle drie lifters bleven waar ze waren, maar Katarzyna en ik liepen naar de kruising terug, ongeveer 200 meter en een minuut of twee later stopte een chauffeur. Een tweede auto stopte op hetzelfde moment voor de andere lifter. Onze chauffeur was op weg naar Alytus, maar hij maakte een kleine omweg voor ons, en bracht hij ons aan de voordeur van onze gastheer in Meteliai. Meteliai is het grootste dorp in een beschermd gebied genaamd Meteliai Regional Park. Het gebied is nu in Litouwen, maar het maakte wel deel uit van Polen vóór de Poolse grenzen werden veranderd op het einde van de Tweede Wereldoorlog. We hadden het geluk contact te te krijgen met een man die ons meerdere dagen zou laten blijven en ons interessante plaatsen in het regionale park toonde. In het park zijn drie vrij grote meren (Meteliai, Obelija, Dusia), waar onder het op twee na grootste meer van Litouwen [Dusia].

Het meer Dusia

Ook is er een oud bos waar nog de enige Litouwse populatie van de Wintereik groeit.

Tijd om terug te gaan

Kaśka en ik doorkruiste dit bos op de dag dat we Meteliai verlieten. Aan het einde van die wandeling, bereikten we de grotere weg in de buurt Seirijaj. Vrij snel stopte een auto met een paar van onze leeftijd en we kregen we een lift terug naar Lazdijaj. Toen we de auto verlieten kreeg ik een korte blik op de benen van de dame, gegarneerd met panty’s en mijn mannelijke hersencellen konden het niet helpen om die blik zeer aangenaam – ja, zelfs opwindend te vinden. We werden afgezet op de beste plek om te liften in Lazdijaj in de richting van Augustów, Warszawa, zelfs Amsterdam als ik mag overdrijven. Inderdaad, de tweede of derde auto, een grote zwarte Volvo bestuurd door een soort zakenman, stopte. Hij kon ons niet naar Augustow brengen maar wel naar de Poolse grens. We hebben besloten om mee te gaan naar Suwalki, waar de bestuurder heen ging, dat betekende wel het maken van een omweg. Maar liften is gratis, dus omwegen zijn als kleine cadeautjes of extraatjes. Dus gingen we over de regionale weg van Sejny naar Suwalki, door Krasnopol en de noordelijke punt van Wigry Nationaal Park.

Wigry Nationaal Park

Een belangrijke weg voor het goederenvervoer loopt door Suwalki, de weg tussen Warszawa met Kaunas, Riga, Tallinn, Finland en het aangrenzende deel van Rusland. We waren bij die weg, die nogal luidruchtig was, op een bushalte waar de bestuurders van auto’s en zelfs trucks gemakkelijk kunnen stoppen. Maar gedurende enige tijd stopte er niemand. Toen we de duimen omhoog staken op een nabijgelegen kruising, met een minder goede plek om te stoppen, kregen snel een lift van een vrouw van rond onze leeftijd of iets hoger. Ze nam ons mee naar het centrale plein van Augustów. Het was leuk om de weg Suwalki – Augustów weer te zien na ongeveer zeven jaar. Ik wees Kaśka op een bos aan de horizon, het bos van de nu bekende Rospuda riviervallei, zonder een discussie uit te willen lokken over de pogingen om een van de belangrijkste wegen aan te willen leggen dwars door dat bos.

Rospuda

Ze zei me in de Lada Niva te springen en bracht me naar een plek waar ik mijn tocht kon voortzetten. Weet je, ik houd van het bos. Augustów was niet de bestemming van die dag. Kaśka zou er de bus hier naar Warszawa nemen waarvoor we goed op tijd aankwamen. Ze zinspeelde op het vinden van een chauffeur om haar naar Warszawa of misschien gewoon gewoon naar Białystok. We liepen rond in het park, we omhelsden elkaar tot afscheid en ze stapte op de bus.

Mijn doel voor die dag was het ontmoeten van een aantal mensen in Macharce, een klein dorpje in het Puszcza Augustowska woud. Het dorp ligt aan de hoofdweg van Augustów naar Vilnius, dus ik verwachtte dat het vrij gemakkelijk was om er liftende te komen. Dat bleek ook uit te komen. Ik moest misschien twintig minuten wachten – een flink aantal chauffeurs passeerden met een ongeïnteresseerde gelaatsuitdrukking. Toen kreeg ik een lift van mijn oudste bestuurder op deze tocht. Hij kon me tot op ca. 25 kilometer van mijn bestemming brengen. Ik moest gewoon de geasfalteerde weg volgen, zei hij. En dat bleek juist. Ik kon volgde die hoofdweg. Na zonsondergang, het land was bedekt met oude sneeuw, heb Ik een aantal veldwegen genomen om een betere ervaring van het platteland te ondergaan en om weg te zijn van het lawaai van de gemotoriseerde voertuigen op de hoofdweg. Het leek me dat de weg Augustów – Sejny nu drukker is dan in 2004. Dat zou ook logisch zijn.

Ik heb een paar goede dagen in en om het huis in Macharce waar ik mezelf had uitgenodigd. De mannelijke gastheer (van het echtpaar) was boswachter in het Puszcza Knyszyńska (Knyszyński Forest) woud en mijn kamer zag eruit als een klein bos.

Puszcza Knyszyńska

In de woonkamer hingen een aantal koppen van reeën en edelherten aan de muur en de grote tanden van een wild zwijn. Daarnaast is er een verzameling van vlinders en diverse andere insecten gespeld op een bord van styropoor – als een klassieke entomologische collectie. De kamer was ’s nachts erg donker, zo als het hoort, in ieder geval naar mijn mening. Waarom moest de beschaving dit vernietigen in het grootste deel van West-Europa?

Op naar Warschau

Op de ochtend dat ik vertrok was er maar één passagier in de bus die, verder op de zandweg, de huizen verbindt in Marcharce. Toen ik in de buurt van de bus kwam, zag ik dat hij niet meer werd geëxploiteerd als passagiersbus. Hij was omgetoverd tot een mobiele winkel van de soort die ik ken uit mijn eigen land. Ik ken ze hoofdzakelijk uit mijn jeugd, maar waarschijnlijk rijden ze nog steeds in de kleine dorpen in Nederland. Hoe dan ook, het kostte me 10 minuten om naar de hoofdweg te komen waar de auto’s passeren met rond 90 tot 100 kmh. Het deed geen pijn mijn duim te op te steken en na nog tien minuten bereikte ik de kruising van kleinere zijwegen. Nog steeds suisde het grootste deel van het verkeer in een hoog tempo voorbij. Niemand stopte, maar een man op weg naar de bushalte, 200 meter na de kruising, vertelde me dat er spoedig een bus zou komen. Verder was het rustig tussen de bomen. Een groot aantal bordjes met kamer te huur” en plaatselijke toeristische attracties, toonde zo de groene toeristische” aantrekkingskracht van de regio. Een auto verscheen uit de zijweg stopte voor mij en gaf me een lift naar Augustów. Mijn bestemming vandaag was Warszawa, dus was ik 20 kilometer op weg.

In Augustów liep ik de stad uit naar de rotonde aan de zuidelijke rand van de stad. Ik kon mijn duim daar opsteken, maar liever liep ik nog 20 minuten, tot na de volgende kruising, waar het verkeer in de richting van Białystok en in de richting van Warszawa splitst. Tijdens die wandeling waren er enkele grensbewakers op de weg, die mij om mijn paspoort en naar het doel van mijn aanwezigheid vroegen. Ik kwam bij een volgende kruising, dat was ook een rotonde, en ik liep naar een van die grote en lelijke reclame objecten waar het kapitalistische Polen mee „gezegend” is. Ik plaste op het onderste deel van de bouwwerk, dronk wat thermosfles thee en zocht mijn bordje „Warszawa”. Ik heb deze bordjes alle voor de reis de reis getekend en ze afgedrukt op het kantoor waar ik werk. Op de foto: logo van de Poolse grenswacht.

Het centrum van Warschau was zo’n 250 km verder, maar de plek was geweldig. Het leek gemakkelijk om een lange lift te krijgen, maar de kans bestaat ook dat er een bestuurder stopt om je maar halverwege mee te nemen, of zelfs veel minder ver. Men kan proberen om dat te voorkomen, bijvoorbeeld door niet duimen voor passerende auto’s met kentekenen die een lokale of een regionale bestemming onthullen. Hoe dan ook dan ook, het duurde 15 minuten voordat een Litouwse chauffeur was overgehaald. In zijn Skoda Superb zou hij me naar de hoofdstad van Polen brengen. Het duurde misschien wel een derde van de lengte van de rit voor de chauffeur erachter was, hij was nieuwsgierig genoeg, waar ik vandaan kwam. Tot op dat moment spraken we Russisch en gebrekkig Pools, respectievelijk de chauffeur en ik. Dit was een snelle en efficiënte rit, die het tempo en zeker de kosten van het nemen van een bus verslaan – maar ik zeg niet dat de bussen zijn duur in Polen. Hitching met 160 kmh op een Voivodship weg was een nieuw snelheidsrecord voor dit type van het Poolse asfalt. Ik had me een rit over Ostrołęka – Pultusk gedacht, maar de chauffeur nam de weg over Łomża – Ostrów Mazowiecka en verder over de rijksweg 8, door het Puszcza Biala woud, ten oosten van Warschau.

In Warschau sprong ik, zonder kaartje – omdat ik er geen had – op de eerste tram die voorbij kwam en stapte uit bij de halte Most Gdański op de westelijke oever van de rivier de Vistula. Met een paar uur te gaan voor mijn afspraak, ging ik over de brug en liep langs de oostelijke oever (van de rivier de Vistula), tegenover het centrum van de stad. Ik heb een paar mooie foto’s van de zonsondergang, achter het Oude Stad van Warschau, genomen.

Oude Stad van Warschau

Mooie fotos? Ik denk dat ze leuk zijn, maar ik heb ze nog niet gezien! Ik bleef een paar dagen in Warszawa, opnieuw met Kaśka. De laatste dag heb ik een lange wandeling gemaakt van het treinstation Janówek naar Jablonna door een interessant bos dat tussen deze twee plaatsen ligt. Mijn kennis Martyna ontving me plezierig in een aangenaam en comfortabel huis. Het werd tijd voor de terugreis.

Tot ziens Polen!

Aangezien dit verhaal over liftervaringen in Polen gaat tijdens mijn recente winter- vakantie, denk ik dat het goed is om ook te vertellen hoe ik thuis ben gekomen. Martyna bracht mij bij een bushalte. Net op tijd om een kaartje te kopen, namen we afscheid en ik sprong op de bus. De bus bracht me naar het metrostation Marymont. Daar nam ik de metro naar Wilanowska straat waar ik incheckte voor de nachtbus naar Berlijn (Polski-Bus.com).
Foto: Marymont metrostation.

In Berlijn stapte ik uit bij de Zentraler Omnibusbahnhof (Centraal Busstation). Dat was waar de lift naar huis zou beginnen (hoewel ik had gehoopt, ergens dicht bij de Poolse grens, de bus te kunnen verlaten. Bijvoorbeeld op een parkeerplaats naast de snelweg. Maar dat kon niet omdat de bus geen ruststop maakte. Er zijn een aantal bekende plekken om Berlijn uit te liften vlakbij het Centraal Busstation. Op de foto: Zentraler Omnibusbahnhof.

Een goede bron voor liftplaatsen is online op www.hitchwiki.org en het ervan afgeleide http://maps.hitchwiki.org.  Ik kende echter de precieze plaats niet. Ik nam de stadstrein (S-Bahn) naar Westkreutz en vervolgens naar Grunewald want daar is een van de beste plaatsen om Berlijn per duim te verlaten. Op het A115 tankstation Grunewald (dicht bij de voormalige Duitse Oost- West-Duitse grenspost Dreilinden). Ik liep enige tijd rond om een rit te vragen. Ik vroeg het ook aan een Russische auto, waarmee ik sprak in mijn kreupele Pools. Eigenlijk gingen de meeste chauffeurs Berlijn in.

Verder ben ik ook enthousiast over inheemse vogels, maar ik had niet veel interessante soorten gezien. Gedeeltelijk kwam dat door het bewolkte weer, vogels zijn dan stiller. Het was precies op Grunewald dat ik de Pestvogels zag, een typische winterse waarneming voor Midden-Europa. Voor mij voelde die observatie als een klein cadeautje! Ik vroeg een chauffeur een lift op Michendorf, het eerste tankstation op de snelweg naar het westen van Duitsland. Nadat ik ingestapt  was bleek hij me tienmaal zover te brengen, om precies te dicht bij Koblenz. Van daar af had ik nog ca. 200 kilometer te gaan. Niet slecht, hoewel ik een andere weg had overwogen – over Hannover en Bielefeld – een betere route om naar huis, in Maastricht om te liften. Ik nam de lift van de chauffeur en hij hield een tempo van ongeveer 130 tot 140 km/h aan. Op de foto: een Pestvogel.

Koblenz, dus we zijn weer terug in de dagelijkse realiteit en de moeilijk te begrijpen vrezen van West-Europeanen.

Koblenz

Sommigen zijn zo afhankelijkheid van hun digitale navigatie-systemen geworden dat ze niet meer weten welke wegen ze rijden, omdat hun route niet door henzelf bepaald wordt, maar door hun heilige digitale apparaten. Ja, ik kreeg vrij snel kreeg een lift naar het benzinestation Siegburg en net als de vorige keer, vergde het heel wat tijd om bestuurders te vinden die in de richting van Aken of Venlo gingen en bereid waren om me mee te nemen. Het is gewoon niet zo dat er veel rijrichtingen zijn, neen, zoals eerder gezegd zijn bestuurders in welvarender- en dichter bevolkte gebieden zijn veel angstiger zodat ze bang zijn een vreemdeling mee te nemen.

Maar ik kreeg een lift van een mooie Nederlandse dame op weg terug naar Tilburg in Nederland. Ze wist nog niet wat ze doen zou; de A4 rijden via Frechen-Venlo of een andere route- vanwege het heilige navigatiesysteem. Maar goed, zo niet, betekende het voorbij Eindhoven te komen en dat was veel beter dan een verblijf in Siegburg, verder leek ze aangenaam gezelschap te zijn en dat klopte. Maar ik was nog steeds niet thuis – ze zette me af op een tankstation langs de A58 bij Tilburg. Een eenvoudig plek om een lift richting Eindhoven of gewoon het volgende tankstation (nog voor Eindhoven) te krijgen, daar ik moest net dat beetje geluk om op de A2 richting Maastricht te komen. Met een gevoel van realisme, het afwegen van geluk en waarschijnlijkheid, accepteerde ik een lift in een gloednieuwe witte auto naar het centraal station in Eindhoven. Zonder te hoeven wachten kon ik in de volgende trein springen naar Maastricht, daar bracht uiteindelijk de lokale bus me terug naar mijn eigen kleine paleis.

Maastricht, treinstation

Frank Verhart

Over Frank Verhart
Environmentalist, een natuurliefhebber en een zwerver die veel van Polen houdt. Hij studeerde af aan de Hogeschool Larenstein, Velp Gelderland (de grootste “groene” Hogeschool van Nederland). In 2002 werkte hij voor enkele maanden bij het Geobotanical Station van de Universiteit van Warschau en leerde er  (onder andere) omgaan met de verkaveling rond het Białowieża woud.

Jedziemy autostopem“, Karin Stanek

 Foto: Vikimedia Commons, Tomasz Lipka, www.pkpk.wrotapodlasia.pl,

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.