Koninklijke bezoeken

In de jaren ’30 hebben de Nederlandse koningin Wilhelmina en haar dochter prinses Juliana, een latere Nederlandse koningin, een aantal informele bezoeken aan Polen gebracht.

Het is opmerkelijk dat deze bezoeken verband hielden met het huwelijk van prinses Juliana. De troonopvolgster van Nederland, Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina van Oranje-Nassau, werd geboren op 30 april 1909. Dus was het eind jaren ’30 “hoog tijd” om voor haar een man te vinden.

Juliana (1935)

Dus ging haar moeder, koningin Wilhelmina, op zoek naar een huwelijkskandidaat onder de Duitse adel.

Wilhelmina (1942)

Haar keuze viel op de families Reuss en Saksen-Weimar, dus besloot ze om die te bezoeken in Neder-Silezië onder het voorwendsel van een verblijf in het prachtig gelegen chalet Andreasbaude (momenteel – Andrzejówka), nabij Waldenberg (nu Wałbrzych). Dat deel van het huidige Polen behoorde destijds immers tot Duitsland.

Andreasbaude, jaren ’30

In februari 1936 kwamen Wilhelmina en Juliana rechtstreeks van de Olympische Winter-spelen in Garmisch-Partenkirchen naar Andreasbaude. Het hotel was vrij nieuw, het was slechts 3 jaar eerder gebouwd op initiatief van Andreas Bock, de voorzitter van de lokale vereniging voor toerisme (dit is de reden waarom de naam van het object is afgeleid van zijn voornaam). Gelegen in het Stenengebergte, aan de voet van de Waligora berg (936 m), in de Drie Valleien Pas (810 m), was het chalet in de jaren ’30 de modernste in zijn soort in Sudetië, uitgerust met telefoon, elektriciteit en watertoilets. Een perfecte plek om te wandelen en skiën in de buurt van Görbersdorf (Sokołowsko), dat een springschans en ski-hellingen had.

Andreasbaude, interieur

Wilhelmina en Juliana bleven daar twee weken (14 – 28 februari 1936) en gedurende die tijd was deze “schuilplaats” niet beschikbaar voor andere toeristen. De maaltijden werden bereid door een kok uit Nederland. Slechts een paar details van dit bezoek zijn bewaard gebleven in het menselijk geheugen en uit notities van één van de hofdames blijkt dat de Nederlandse bezoekers in vrij kleine kamers verbleven. De vooroorlogse sfeer wordt herinnerd door de, tot vandaag bewaard gebleven, houten plafonds die gedecoreerd zijn met beeldhouwwerken en houten kroonluchters. Het gebied was (en is nog steeds) heel mooi, maar het huwelijkse aspect van de expeditie verliep niet goed. Ondanks bezoeken aan de verblijfplaatsen van mogelijke bruidegoms – Reuss in Standsdorf (Staniszow) en Saksen-Weimar in Heinirchau (nu Henryków) – vond de Nederlandse koningin geen geschikte kandidaat. Toch was prinses Juliana na slechts één jaar al getrouwd. Haar man was de duitse prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld, die de beide dames in Garmisch op 11 februari ’36 leerden kennen, net voor hij afreisde naar de Andreasbaude. Foto: Het paar, september 1936.

Zijn verleden is verbonden met andere Poolse feiten. Zijn overgrootvader Ernest, Graaf zur Lippe-Biesterfeld, trouwde in 1803 een Poolse adellijke dame Modesta von Unruh. Dit is een on-Poolse familie naam omdat de voorouders van von Unruh, in de 13^de eeuw, uit Frankenland naar Polen kwamen. Geleidelijk aan werden ze Pools en werden zelfs in de Poolse adel opgenomen. De moeder van de prins, prinses Armgard von Cramm, had een landhuis in de buurt van Wojnowo Zielona Gora (voorheen Reckenwalde), waar Bernhard zijn jeugd doorbracht en onderwijs volgde op een school in Sulechow (nu de State Higher Vocational School). Ook de natuurkundige Otto Stern, een toekomstige laureaat van de Nobelprijs (1940) is er afgestudeerd.

Op hun huwelijksreis, reisden Juliana en Bernhard incognito als graaf en gravin von Sternberg. Die reis begon in Polen, waar ze zoals ze dachten, in diepe geheimhouding aankwamen. In eerste instantie wist inderdaad niemand waarheen het bruidspaar was verdwenen. Als misleiding was er zelfs op hun naam wat bagage naar Schotland verstuurd. Deze keuze kan beïnvloed zijn door de wens Prins Bernhard. Hij had steeds benadrukt er veel vrienden te hebben. Wat verlegen opgegroeid in de schaduw van haar tirannieke moeder zal Juliana zeker geen spijt van deze beslissing gehad hebben want het verblijf in Polen was waarschijnlijk een van de gelukkigste perioden in haar leven.

Krynica, ’30

De eerste verblijfsplaats was Krynica, een populair vakantieoord in de bergen, niet alleen beroemd vanwege het schilderachtig landschap, maar zeker ook om het heel geneeskrachtige water. In de sanatoria werden tal van ziekten genezen. Zoals de aandoeningen aan: bovenste luchtwegen, gastro-intestinale, cardio-vasculaire, reuma, urinewegen, diabetes, vrouwenziekten en vaatziekten. Het vooroorlogse Krynica met zijn houten huizen, rustige hellingen en onwaarschijnlijke rinkelende belletjes van door paarden getrokken sleeën was een favoriete vakantiebestemming van de politieke en de artistieke elite. Het was ook een perfecte romantische plek voor jonggehuwden. Tussen de oude houten huizen was een nieuw modern en luxe hotel “Patria”.
(foto hierboven), gebouwd (voor $ 3 miljoen) voor Jan Kiepura, een Poolse opera-zanger en filmster van internationale allure, die echter niets wist van deze persoonlijke keuze van Prins Bernhard en er zeer verrast door was. Hier is de beschrijving van het hotel geschreven in 1937 door een journalist van The Guardian:

“Patria is een voorbeeld van het meest geavanceerde, luxe en moderne hotel zowel in architectuur als in techniek. Beneden, is alles in roze marmer:.. de hal, de eetkamer, de ballroom – hetgeen maakt dat bezoekers zich afvragen of ze in een sprookjesachtige paleis gekomen zijn. Er zijn: de vijf uur thee, de gala avonden, de heel romantische cocktailbar en een jazzband die speelt tot laat in de nacht… Patria detoneert eigenlijk in Krynica. Het is eigenlijk:.. » een stukje Parijs in de Poolse verlatenheid «.”

De “Graaf en Gravin von Sternberg” kwamen er op 9 januari 1937 aan. Dit horende arriveerden Kiepura onmiddellijk met zijn vrouw (de bekende zangeres Martha Eggert, uit Parijs) vergezeld door de aristocratische vrienden van prins Bernhard.

Afbeelding: Jan Kiepura en Martha Eggerth

Oorspronkelijk had het koninklijk paar gepland om er slechts enkele dagen te blijven maar het vermaakte zich zo goed dat hun bezoek uiteindelijk een maand duurde. Hun dagen vulden ze met skiën, jagen en sleetochten, ook met sightseeing (inclusief de Jaworzyna Berg – dat onderkomen herinnert nog steeds aan die eer), of gewoon door te wandelen in het resort en het drinken van het heilzame water.

De bewoners van Krynica zijn er van overtuigd dat dankzij dit heilzame water prinses Beatrix als zo’n robuuste baby werd geboren. De avonden waren gewijd aan dansen en concerten. Tijdens haar verblijf in het hotel Patria werd het Nederlandse echtpaar niet geschuwd door de andere gasten, die de maaltijden samen met hen in het restaurant gebruikten. (de gasten was wel gevraagd zich niet op te dringen aan het koninklijk paar). Hun favoriete bezigheden waren praktische grappen, zoals het verwisselen van de schoenen van de gasten in de gangen. Alle details van het bezoek van Juliana en Bernhard werden uitgebreid beschreven door de Nederlandse kranten. Dit tot grote teleurstelling van prinses, die de anonimiteit wenste. Het nieuws uit Polen wekte tevens een hard misnoegen van Koningin Wilhelmina op, die vond dat een dergelijk gedrag niet passend was voor een toekomstige koningin. Ze vatte zelfs het plan op om naar Krakau te komen.

Tijdens hun Poolse bruidsdagen bezocht het prinselijk paar ook andere bergresorts, de stad Zakopane en de stad Krakau. Van de laatste stad uit reisden Juliana en Bernhard naar Boedapest, Oostenrijk, Italië en Frankrijk. Het eindpunt was, na drie maanden, in Parijs.

Polen voor Nederlanders

Informatie voor Nederlanders over het land Polen

Koninklijke bezoeken

Geef een reactie Reactie annuleren