Hieronder brengen we het wat subjectieve verhaal van Dorota Mazur, onze oud-correspondente in Nederland, die (na een lang verblijf in dat land, waar ze op een tijdelijk contract werkte) ons vertelde over haar confrontatie met de Poolse werkelijkheid bij terugkeer. Dorota en haar man Mariusz zijn nu de trotse ouders van een lieve Liliana (geboren in maart 2016). Het eerdere verhaal van Dorota kan men lezen in Nederland in Poolse ogen.
Kinderdijk
Polen
De beslissing om naar huis terug te keren was niet moeilijk. Na zes jaar te hebben geleefd in een schema: „werk – thuis, werk – thuis, etc.” hadden we genoeg van die manier van leven. Daarnaast versnelde een lang gewenste zwangerschap ons besluit. De vraag rijst dan, waarom in verwachting en dan terug en er niet voor te kiezen in Nederland te blijven? Wel, in Polen hebben we nu een gezin, een eigen appartement, en vrienden. Daarbij komt dat we ons kind in Polen wilden laten dopen.
In januari 2016 keerden we ten slotte terug naar ons eigen land, gelukkig waren alle formaliteiten en andere zaken geregeld. Ook het geld dat we konden sparen evenals een aantal Nederlandse voordelen, zoals een werkloosheidsuitkering (WW – uitkering) en de moederschapsuitkering (WAZO) Dat maakte het mogelijk om de eerste maanden van ons verblijf in Polen zorgeloos door te brengen en veel te genieten van onze pasgeboren dochter. Maar onze slecht geïnformeerd vrienden vroegen vaak waarom wij de geboorte niet in Nederland lieten plaats vinden. Ze dachten dat het kind dan de Nederlandse nationaliteit zou krijgen. Waar die stereotype vraag vandaan komt weet ik niet. De waarheid is dat het pasgeboren kind de Nederlandse nationaliteit alleen kan krijgen als ten minste één van de ouders een Nederlander is.
Onze dochter Liliana werd op 16 maart 2016 (om 17:24), in het „Maternity Hospital” in Walbrzych geboren.
Ik ben niet in goed staat om de perinatale zorg in Nederland te vergelijken met die in Polen. Maar goed, ik was erg tevreden over mijn verblijf in het ziekenhuis en over de medische zorg zowel tijdens de bevalling als direct er na. Ik heb er geen spijt dat ik heb besloten om in Polen te bevallen. Het ziekenhuis in Wałbrzych voldoet aan de meeste Europese normen op het gebied van medische voorzieningen, apparatuur en zorg, met één uitzondering … het eten. Het eten was (net als in andere Poolse ziekenhuizen) in de praktijk bijzonder schamel, terwijl in Nederland de patiënt een maaltijd a la carte kan kiezen. Gelukkig heeft bijna elk ziekenhuis, in Polen, een buffet waar men iets extra’s te eten kan kopen.
Zowel in Nederland als in Polen verzorgt de verzekering voor de moeder en haar baby een postnatale thuiszorg. In Nederland is het de „Kraamzorg”, waaronder het assisteren bij de thuisbevalling, de verzorging van moeder en pasgeborene, dus: ook bereiden van de maaltijden, de hulp bij het wassen van de baby, de dagelijkse temperatuur-meting en de verdere verzorging van de baby.
De kraamzorg in Nederland omvat ook het onderhoud van het huis, dat is de dagelijkse reiniging van de badkamers en toiletten, het beddengoed, het bereiden van maaltijden voor de andere familieleden, spelen met de oudere kinderen. Dat is veel, maar die zorg wordt slechts gedeeltelijk vergoed en is afhankelijk van de premie, dus van de reikwijdte van de afgesloten verzekeringspolis.
In Polen hebben de moeder en het kind, na het verlaten van het ziekenhuis, slechts recht op vier bezoeken van een verloskundige of van een verpleegkundige. Daarbij zal een verloskundige ook adviezen geven over de verzorging van de pasgeborene en de borstvoeding en zal ze verder ook geïnteresseerd zijn in de gezondheid van de moeder. Deze zorg omvat echter niet andere gezinsleden. Hoewel ik het recht op alle bezoeken van een vroedvrouw gebruikte, werd mij verteld dat ik, in geval van problemen, haar altijd mag bellen en ze mij dan zal helpen. Dus denk ik niet dat de perinatale zorg in Polen slecht is.
De overige aspecten van de staatszorg voor de familie waren voor ons niet zo ideal. Vanwege onze inkomsten uit Nederland stuitten we een ondoordringbare muur bij het vraagstuk van de financiële steun voor de baby. Hoewel onze dochter in Polen werd geboren en dus een Poolse burger is, geeft de staat geeft niets aan haar. Ook niet de zogenaamde „becikowe” (één keer de bonus van 1000 zł – dus ca. € 230 – voor de pasgeboren baby, die in 2006 werd geïntroduceerd voor alle ouders, ongeacht hun inkomen. Sinds 2012 is dit voordeel afhankelijk van het familie-inkomen en is het 1922 zł netto (€ 447). Omdat wij „rijke mensen zijn” behoren we niet tot die groep, en konden we dus geen zogenaamde „gezinsbijslag” krijgen!
Kinderbijslag wordt elke maand betaald en is in eerste instantie 89 zł (ong. € 20). Ze is bedoeld om een deel van de onderhoudskosten van het kind te dekken. Na enige tijd wordt dit bedrag verhoogd, maar ook in dit geval is er een inkomsten criterium van 674 PLN (156 euro) per lid van de familie. In veel gevallen worden de inkomsten van 2014 af, daarbij in beschouwing genomen, zodat we er sowieso niet voor in aanmerking kwamen. Op dit moment hebben we een verzoek ingediend bij het Nederlandse kantoor SVB (Sociale VerzekeringsBank) om ons „kinderbijslag” toe te kennen voor de periode na de bevalling, toen we nog inkomsten uit Nederland hadden. We wachten nu op die beslissing!
Een andere „muur die nog geslecht moet worden” is vinden van werk dat voldoende oplevert om de familie te onderhouden. Ja, werk kan worden gevonden binnen één of twee dagen, maar dat begint met zeer lage lonen, meestal 1300 à 1500 zł (ca. 300 – 350 €) netto per maand. Ik bedoel de gewone werknemer, die werkt vaak 12 uur per dag, zonder toeslagen voor aanvullende of nachtelijke uren. Helaas, het zogenaamde „nationale gemiddelde”, dat in Polen 3291,6 zł bruto (ongeveer € 765) bedraagt, wordt in werkelijkheid aan zeer weinigen betaald. Zo’n 2/3 van de Polen hebben dat nog nooit verdiend en zullen het ook nooit gaan verdienen.
Onlangs heeft de Poolse regering het minimum uurloon ingevoerd voor degenen die werkzaam zijn volgens de zogenaamde „overeenkomst van de Commissie” van 12 zł bruto (minder dan 3 euro). Ik denk dat het opscheppen door de Poolse regering in de internationale arena, dat in Polen het uurloon ongeveer 2,8 euro bruto per uur is, een belediging is voor de waardigheid van een Poolse arbeider.
Ten minste de Nederlanders, de Britten, Noren en anderen hebben ervaren waarom zo veel Polen nog steeds bijvoorkeur in het buitenland wonen. Een kleine terugblik: Toen ik Polen 10 jaar geleden om economische redenen verliet ontsnapte ik ook aan een salaris van 1300 zł (ca. € 300) per maand voor het werk. Tien Jaren zijn nu verstreken en de lonen zijn nog steeds hetzelfde. Hoewel het laagste salaris (op dit moment niet minder dan 1850 zł – € 430 bruto) licht is gestegen zijn alle belastingen, inhoudingen, verzekeringen het ook. Dus het netto besteedbaar inkomen bleef vrijwel onveranderd.
Het is ook nuttig te weten hoe de maandelijkse lasten zijn samengesteld. In ons geval (wij hebben een eigen klein tweekamer appartement) dus bedragen de kosten: voor verzekering en service ongeveer 1.000 zl per maand. Gezinnen die hun appartement huren moeten er de huur van ongeveer 600 à 800 zl aan toe te voegen. In de grotere steden zoals Wroclaw zijn de woonlasten bijna 2 keer zo hoog. Het is dus niet mogelijk voor één persoon om voor de primaire levensbehoeften voor het hele gezin te zorgen, omdat hij simpelweg niet genoeg geld voor voedsel, kleding en andere kosten verdient.
Dit is alles waar het ons eerste halfjaar in Polen betreft. Ik wil nog zeggen dat alles wat ik hier schreef geen klacht is over het lot van de „terugkerende emigrant.” We waren goed voorbereid op wat ons te wachten stond bij een terugkeer naar Polen. Dit verhaal is op de eerste plaats geschreven om te tonen dat de sterk rond gebazuinde Poolse economische ontwikkeling, de verbetering van het bestaan van veel Polen, etc., alleen propaganda is om nu, in Europa, een goed beeld van Polen te schetsen. De daling van de werkloosheid en de economische groei van ons land wordt sterk beïnvloed door Polen die in het buitenland werken en hun geld naar Polen overmaken. Er wordt nu geschat (volgens de polskieradio.pl website) dat er, in de afgelopen 10 jaar, dus sinds de toetreding tot de EU, de Poolse emigranten meer dan 234 miljard zł (dus ca. € 55,06 miljard [tegen het tarief 1 euro = 4,25 zł; 16 august 2017 – rg]) naar Polen overgeboekt hebben. Verder moet nog bedacht worden dat velen van hen niet legaal in het buiten-land werken en dus niet in de statistieken voorkomen.
Al hoewel het Koninkrijk der Nederland ons genoeg geld gaf voor ons bestaan in de afgelopen jaren, zijn we toch nog niet van plan om er terug te keren. We weten dat als we weer daar heen gaan, het zal zijn om er voor altijd blijven. Dus overwegen we nu de verschillende mogelijkheden voor onze toekomst. Een keuze voor Nederland zal dus de laatste optie zijn. We willen graag in Polen blijven want daar voelen we ons echt thuis.
Dorota Mazur, September 2016
SUPPLEMENT
Op dit moment (maart 2017) gelden nieuwe regels voor repatrianten. Deze personen kunnen enkele sociale uitkeringen voor onlangs geborenen (becikowe), 500zł, (en wat andere kleine voordelen) ontvangen.