Het derde deel van onze reis door Polen in 2012*, voerde ons naar het SPA Szczawnica, dat gelegen is in het pittoreske Pieniny. Om op ons gemak de belangrijkste attracties van de regio te verkennen besteedden we er vijf dagen.
Tijd van het verblijf: 12-18 juli 2012
Route: Kazimierz Dolny – Szczawnica (ongeveer 264 km)
Accommodatie: Hotel Batory
Een elegant hotel in een honderd jaar oud gebouw, gelegen op een rustige plaats in het Opper-Park. Gelukkig kregen we er kamers met een prachtig uitzicht over het resort en de bergen. In het gezellige restaurant brachten we ook fijne avonden door.
Pieniny
Dit is een uiterst schilderachtige bergketen, die deel uitmaakt van de Karpaten. De hoogste top, de Wysoka, reikt 1050 m boven de zeespiegel. De grote attractie van dit gebied is het “Dunajec raften”.
Szczawnica – gezicht op de Bereśnik
Een andere attractie is het Czorsztyn meer – een kunstmatig reservoir gevormd door een dam in de Dunajec rivier bij het dorp Niedzica. Het landschap heeft door de beide kastelen (een in Niedzica en een in Czorsztyn) een heel schilderachtig karakter.
Dunajec kastelen in Niedzica (links) en in lock Czorsztyn (rechts)
Elke bezoeker vindt in Pieniny wel iets dat voldoet aan zijn wensen: wandelen, fietsen, bergbeklimmen, boottochten, zwemmen of kanoën in de rivier de Dunajec of … proeven van de lokale gerechten. De Highlandfolklore, in het bijzonder de muziek, de dans en de legendes van beroemde rovers, is een andere attractie van dit deel van Polen.
Folk band in de Pieniny / beeld: Renata Głuszek
Jasiek Kubik folk ensamble, Krościenko by Dunajec (Pieniny)
Over Szczawnica
Szczawnica ligt langs de vallei van de stroom Grajcarek, die een tamelijk “zakelijke” rechte zijrivier is van de Dunajec. De stad ligt op een hoogte van 430 tot 510 m boven de zeespiegel.
Het is één van de oudste kuuroorden in de Karpaten. Het wordt vermeld sinds de 14de eeuw. Het heilzame water en de gezonde lucht zijn een zegen voor de luchtwegen en het maag-darmkanaal. De bouwers van het huidige spa-oord was de Hongaarse familie Szalay, die deze bezitting in 1828 aankocht. Vooral Joseph Szalay, die in 1839 eigenaar van de stad werd, heeft veel voor gedaan gedaan. Hij gaf Szczawnica in 1876 echter weg aan de Academie van Weten-schappen in Krakau, die het in 1909 op haar beurt, verkocht aan graaf Adam Stadnicki.
Magdalena’s geneeskrachtige bron / Geïllustreerde gids voor Szczawnica, 1869
Na de 2de Wereld-oorlog werd het spa-oord genationa-liseerd en tenslotte in 2005 kwan het door een rechtszaak, in de handen van achterkleinkinderen van graaf Stadnicki, de broers en zussen Mańkowski. Dit was de eerste reprivatisering in Polen. Helen, Nicholas en Christopher Mańkowski hernieuwden hun 25 gebouwen zorgvuldig. Dankzij hen, hervindt het enigszins verwaarloosde Szczawnica langzaam haar oude glorie.
beeld: Magdalena HB1
In vergelijking met andere vakantieoorden in de bergen onderscheidt deze stad zich door de eigen lokale houten architectuur, met haar karakteristieke opengewerkte ornamenten.
Dietel plein – een karakteristieke architectuur van Szczawnica / beeld: Renata Głuszek
Ons verblijf
Het weer was niet perfect. Het regende soms zelfs, dus zagen we af van een wandeling naar de Homole ravijn of een tocht met de kabelbaan naar de Palenica berg. Maar op een bewolkte regenachtige dag kan men nog altijd autotochten in de omgeving maken en genieten van het onbekende, van een hete bouillon van lamsvlees in herberg in dit geval, met een unieke smaak!
Regionaal restaurant in Jaworki / beeld: Renata Głuszek
Net op tijd voerden we ons belangrijkste programmapunt uit: raften op de Dunajec, direct na aankomst in Szczawnica, toen het weer nog mooi was.
Rafting (vlot-varen)
De “expeditie” vond plaats in de zogenaamde Dunajec River Gorge – in de vallei die de rivier Dunajec heeft “uitgegraven” in de kalksteen rotsen.
De hoogte van die steile wanden is 300-500 meter boven het water. De rivier loopt door scherpe bochten, soms is het onmogelijk te voorspellen in welke richting het vlot zal gaan. Dit is één van de meest karakteristieke plekken van zowel Polen als Slowakije (in sommige delen is de Dunajec de grens tussen beide landen).
Dunajec River Gorge / beeld: Renata Głuszek
Aan de Slowaakse kant is er een voetgangers- en fietsroute langs de rivier. Het is ook mogelijk om op de pontonvlotten te varen. De meest gemakkelijke manier (dit is ook de “luie” optie) is met vlotten te gaan. Vijf met elkaar verbonden boomstammen vormen een vlot dat voortgeboomd wordt door twee Hooglanders en dat, op sommige delen van de rivier, als een speelbal van het water wordt mee- gevoerd. De voorste “bomer” speelt tevens de rol van gids – hij vertelt over de plaatsen langs de rivier en ook wat legenden.
beeld: Renata Głuszek
Het meest populaire uitzicht tijdens de tocht is het uitzicht op de Drie Kronen Berg (die men ook kan beklimmen).
Drie Kronen Berg – in de herfst
De langere route, de tweede tocht is ongeveer 18 km.
De tocht begint op Sromowce Niżne, waar men kan komen met een speciale bus vanuit Szczawnica (de auto kan worden achtergelaten op een gereserveerde parkeerplaats). De bus rijdt door een zeer mooi deel van het Pieniny Nationaal Park. Het vlot eindigt (langere variant) in Szczawnica, vlakbij die parkeerplaats. Alles ging goed – geen rij voor het kaartjesloket en de “vlotten” lagen te wachten …
Wandelen in Szczawnica
Een groot deel van het resort strekt zich uit langs Główna Straat en de Joseph Szalay Straat, die overvol van verkeer en dus wat luidruchtig zijn. Ondanks deze kleine onaangenaamheden biedt vrijwel elk huis er enkele kamers te huur. Deze straten vormen het centrum met winkels en restaurants. Dus wie op zoek is naar rust moet de “klim” langs de ZdrojowaStraat maken. Dit is een schilderachtige promenade die naar het meer elegante en rustige deel van de stad leidt. (Men kan er zien hoe men zich inspant om het spa-oord in de oude glorie te herstellen).
beeld: Renata Głuszek
De Zdrojowastraat eindigt op het Dietelplein. Daar is ook een pompkamer waar bezoekers het geneeskrachtige water kunnen drinken (wat wij natuurlijk ook hebben uit- geprobeerd). Er is ook een museum dat de geschiedenis van het resort toont.
Het Dietel plein, de pompkamer is rechts / beeld: Happa
In dit deel vindt men ook het “nette” Boven-Park. De voornaamste bezienswaardigheid, is het grote “lariks Herenhuis” – een cultureel centrum met de balzaal voor zo’n 500 personen en een theaterzaal. Voor de 2de Wereldoorlog traden er veel Poolse sterren op. Het pand werd oorspronkelijk gebouwd in 1884, als gevolg van de populariteit van het resort. Maar helaas werd het in 1962 in brand gestoken. Doch de familie Mańkowski heeft het weer herbouwd en sinds 2011 is het in gebruik als cultuur-, congres- en ontvangstcentrum.
Het Herenhuis / beeld: Renata Głuszek
Op de omliggende heuvels ziet men de oude socialistische vakantiehuizen voor werknemers. Sommige, gemoderniseerd en voorzien van diverse behandelkamers, zijn veranderd in exclusieve hotels. Maar toch is Szczawnica nog steeds een mix van oud en nieuw, slecht en goed. Het oude wordt soms verwaarloosd en verlaten, maar die houten huizen zullen er op een dag weer hun vergane glorie herwinnen.
Wie wil luisteren naar live volksmuziek, moet naar een concert in het “Halka” restaurant in het centrum van de stad gaan. Daar speelt een kleine folkband elke zondag op het terras.
Niedzica en Czorsztyn
Ten westen van Szczawnica is het Czorsztyn meer, een kunstmatig reservoir gevormd door de dam in de Dunajec rivier, in de buurt van het dorp Niedzica.
Het Czorsztyn meer en dam / beeld: Renata Głuszek
Nabij de dam, op haar linkerzijde, domineert het middeleeuwse kasteel Dunajec de baai. Het kasteel werd in het begin van een 14de eeuw gebouwd door de Hongaren. Eeuwenlang 
deed het dienst als de Hongaarse “uitkijktoren”. Hoewel het enkele malen van eigenaar wisselde (tijdelijk was het Pools) staat het sinds het einde van de 1ste Wereld-oorlog op het Poolse grondgebied. Tot 1945 was het Dunaj kasteel in handen van een Hongaarse familie Salamon. Het is nu zowel een museum als een hotel. Het museum is de moeite waard om te bezoeken want de kamers zijn geheel ingericht met authentieke meubels en voorwerpen uit de 16de tot de 19de eeuw. Ook gelooft men dat de geest van een “Witte Dame” er rondwaart.
Dunajec kasteel (Niedzica) – interieur / beeld Renata Głuszek
Aan de overkant van het meer van Czorsztyn liggen de schilderachtige ruïnes van de Poolse gotische burcht Czorsztyn. De bezetting ervan was verantwoordelijk voor de controle over de Dunajec vallei.
beeld: Jakub Hałun
Helaas ging de pracht van het kasteel, dat ooit een paar koningen huisvestte, verloren maar dat wordt goed gemaakt door het prachtige uitzicht op het landgoed en op het Dunajec kasteel.
beeld: Marek en Ewa Wojciechowscy
Het dorp Czorsztyn bestaat niet meer, het is verzwolgen door het Czorsztynstuwmeer. Belangstellenden kunnen een rondleiding op de dam krijgen/volgen. Een praktische opmerking voor bezoekers: rijdt rechtstreeks naar de kassa van het kasteel, want in de ticketprijs zit ook een vergoeding voor het parkeerterrein dat in de buurt ligt!
Szlachtowa en Jaworki
Tijdens onze zwerftochten bezochten we ook de twee naburige dorpen Jaworki en Szlachtowa, die vroeger bewoond werden door de Lemko bevolking. Lemkos zijn, etnisch, Oost-Slavische Ruthenen die oorspronkelijk in de historische regio Transcarpathia, Galicië, en het noordelijke deel van Slowakije leefden. In 1947, bij de operatie “Wisla” (gericht tegen Oekraïense nationalistische organisaties) zijn de Lemkos gedwongen verplaatst naar de “herwonnen” gebieden (de West-Poolse regio’s, toegekend aan Polen na de 2de Wereldoorlog als een vergoeding voor verloren gebieden in het oosten). De Lemkos werden vervangen door mensen uit Podhale en Spisz.
Lemkovo hut / beeld: Renata Głuszek
Aan de voormalige aanwezigheid van die Lemkos herinneren nu nog hun (tot katholieke kerken verbouwde) orthodoxe kerken. We herkenden echter de dorpen Jaworki en Szlachtowa voornamelijk door de regionale herbergen, “Szlachtowa” en Bacówka “Jaworki” in de omgeving, waar de heerlijke regionale keuken nog voortleeft. In Jaworki bevielen de lamsbouillon en het lamsvlees zo goed dat we er met graagte terug- keerden.
Restaurant Bacówka, Jaworki / beeld: Renata Głuszek
Tijdens het rondtrekken in dit gebied hadden we de gelegenheid te zien hoeveel het leven er verandert. De meeste armelijke kleine huisjes zijn er nu vervangen door weelderige villa’s, met hier en daar ook een herenhuis. Daar toonden de eigenaren hun rijkdom. In Jaworki maakten we ook kennis met de merkwaardige Music Club: “Music Barn” , waar rock-, blues-, jazz- en country-concerten plaatsvinden. Bekende Poolse en buitenlandse kunstenaars komen er om uitvoeringen te geven! Wie kon dat vermoeden – in zo’n klein dorp!
beeld: Renata Głuszek
Zakopane
Omdat de “winter-hoofdstad” van Polen niet ver van Szczawnica is, slechts 41 km in vogelvlucht, hebben we besloten om een stuk van het Tatra-gebergte te zien vanaf de Krupowkistraat, de beroemde promenade in Zakopane.
Krupowki straat / beeld: Renata Głuszek
Een nader contact met het Tatra ge
bergte hebben we overgelaten aan mensen met een jeugdiger lichamelijke conditie. We hadden geluk bij een ongeluk. Het ongeluk was de manier waarop de regen naar beneden viel, het geluk was dat het ophield toen we in Zakopane aankwamen (door de “Tour de Pologne” deden we er bijna 2,5 uur over!). Die onderbreking van de regen duurde tot … we in de auto stapten om terug te gaan. Lang genoeg om twee kopjes koffie te drinken op een terras en op een nogal drukke boulevard te wandelen. Toen de zon scheen, konden we duidelijk de rotsachtige Giewont zien schitteren over de daken. (Zie ook: Volg de gemzen).
beeld: Renata Głuszek
Dit was het einde van ons verblijf in die zo mooie Pieniny streek dat, ondanks het wisselvallige weer, als heel plezierig is ervaren. De redenen hiervoor waren niet alleen de aantrekkelijkheid van dit deel van Polen, maar ook de gastvrijheid van de eigenaren van het Batory hotel en de goede service in het restaurant, waar we de dagen eindigden met het drinken van iets sterkers en het ontspannen op het terras terwijl we luisterden naar de fijne en heel subtiele achtergrondmuziek.
Renata Głuszek
Foto: Renata Głuszek, Jarosław Dobkiewicz, Wikimedia Commons
Gepubliceerd: 15 august 2012 / update: 12 januari 2021
Pieniny kaarten: www.szczawnica.na-pulpit.pl
*De gehele route (2-26 juli): Rzepin (2-3) – Warsaw (4-9) – Kazimierz Dolny (9-12) – Szczawnica (12-18) – Kraków (18-19) – Tarnowskie Góry (19-22) – Paczków (22/23) – Jelenia Góra (23-26
*