Poniżej przedstawiamy tekst napisany przez Luuka Bruga, Holendra, który od 2003 r. posiada wraz z polską żoną dom i stadninę koni we wsi Laskówka koło Kłodzka. Państwo Brug hodują koniki polskie – dzikie konie spokrewnione z tarpanami (rasa ta wyginęła). To kolejny ciekawy trop polsko-holenderski.
KONIK POLSKI
1 marca 1982 r. zostały wypuszczone w Niderlandach, w posiadłości Ennemaborg, w pobliżu Midwolda (Groningen), trzy koniki polskie, nazywane po holendersku „koniks”. Był to jeden ogier i dwie źrebne klacze. Koniki polskie są małej postury, maści myszatej, z pręgą na grzbiecie.
W Laskówce
Koniki polskie przyjechały do Niderlandów z półwyspu Popielno. Od tamtej pory ich liczba znacząco się powiększyła i zostały one wypuszczone w różnych rezerwatach przyrody. Najbardziej znany jest tabun w rezerwacie Oostavaardeplas. Również w Meiberswijk koło Arnhemu, w rezerwacie wielkości 100 hektarów, pasą się koniki polskie.
W 2011 r. w do naszej zagrody w południowo-zachodniej Polsce zawitały dwie klacze konika polskiego.
Laskówka
Naszym zamiarem było stworzenie małego stada liczącego sześć koników, które utrzymywałyby nasze łąki i lasy wielkości 10 hektarów w należytym stanie. Świetny eksperyment, zwłaszcza że mogliśmy wziąć udział w programie mającym za zadanie zachowanie zasobów genetycznych koników polskich.
W roku 1770 hrabia Zamoyski z Zamościa gromadzi ostatnie dziko żyjące konie, wtedy już tylko w Puszczy Białowieskiej na wschodzie Polski. Zwierzęta te sprowadza do swego rezerwatu przyrody koło Biłgoraja. W 1806 r. rezerwat przestaje istnieć, do czego przyczyniają się niespokojne czasy napoleońskie. Konie, które przeżyły, zostały rozdane okolicznym chłopom. Pracując na roli u chłopów, krzyżowały się z ich własnymi końmi roboczymi i te krzyżówki zostały nazwane konikami polskimi. W okolicach Biłgoraja koniki były trzymane na pół dziko. Latem pracowały w gospodarstwach, a zimą wypuszczano je do pobliskich lasów i moczarów.
Dziki koń w Europie oficjalnie wymarł w 1879 r. Ostatni „tarpan” zachował się jedynie tylko na zdjęciu. W XIX wieku rosyjski hodowca koni opisał go w ten sposób: „On był mały, kucyko-podobny, dobrze zbudowany, z silnymi nogami. Jego sierść miała kolor myszo-podobny, nogi ciemne i wzdłuż grzbietu widać było wyraźną pręgę. Grzywa i ogon były krótkie.”
Po pierwszej wojnie światowej, już w wolnej Polsce, podjęto na nowo starania wyhodowania dzikiego konia – tarpana. Do tego celu użyto popularnego chłopskiego konika z okolic Biłgoraja.
W komunistycznej Polsce plany wyhodowania dzikiego konia realizowała Polska Akademia Nauk. Państwowa stadnina w Popielnie, na ziemiach mazurskich, otrzymała pod opiekę koniki polskie w spadku po zmarłym w 1952 r. dr Tadeuszu Vetulanim, który kontynuował po drugiej wojnie światowej eksperymenty wyhodowania dzikiego konia. Po zniszczeniach wojennych udało mu się znaleźć 15 koników z terenów Puszczy Białowieskiej i właśnie z ich udziałem rozpoczął tę pracę. PAN wypuścił koniki w lasach koło Popielna, gdzie mogły żyć na wolności i swobodnie się rozmnażać.
Koniki polskie żyją latem i zimą w naturze. W Laskówce jednak zbudowaliśmy im wiatę i trzymamy też dla nich siano. Są to środki zapobiegawcze, żeby zwierzęta te miały możliwość schronienia i w zimę nie głodowały. Każdy nasz konik ma paszport, więc znamy ich przodków. Jest to ważne ze względu na program, w którym uczestniczymy.
Koniki wprawdzie żyją na wolności, ale wcale nie są takie „dzikie”. Łatwo jest je ujarzmić i przystosować do różnych czynności jak ujeżdżanie, zaprzęganie do powozu czy używanie do prac na roli. Żyją w stadzie z własną hierarchią. Szczególnie spektakularnie prezentują się w biegu. Większość czasu jednak spędzają na wypasaniu, prawie 12 godzin na dobę.
Dzięki ogromnemu wysiłkowi, uporowi i pracy takich naukowców jak Vetulani i Hrobni, konik polski ma przed sobą przyszłość. Dziki koń nie wrócił, ale Polska ocaliła od wyginięcia charakterystyczny rodzaj konika, typowy dla terenów wschodnich. Koniki polskie można znaleźć teraz w różnych krajach Europy. We Francji, w Burgonii, wypasają się na ugorach, jak niegdyś owce.
Luuk Brug
Zdjęcia: Luuk Bruug