W Polsce obchodzone są 24 święta państwowe, z czego tylko 3 są dniami wolnymi od pracy. Ich obchody były ściśle związane z historią Polski – w okresie utraty niepodległości, II wojny światowej lub istnienia państwa socjalistycznego niektóre były zakazane lub obchodzone w innej formie niż dzisiaj.
Najważniejsze święta państwowe – dni wolne od pracy:
1 MAJA – ŚWIĘTO PRACY
Obchodzone na ziemiach polskich już od 1890 r. Organizowane przez organizacje komunistyczne i socjalistyczne, miały charakter robotniczych demonstracji, w okresie zaborów tłumionych przez władze carskie, a w II RP przez policję państwową. W latach 1945-1989 obchody święta 1 Maja miały charakter państwowy i towarzyszyła im rozbudowana propaganda socjalistyczna.
1 Maja 1949
Przedstawiciele zakładów pracy oraz różnych organizacji, a także uczniowie uczestniczyli w pochodach promujących dokonania Polski Ludowej i głoszących hasła polityczne wyrażające aktualną linię polityczną władz. Mimo zmiany systemu politycznego po 1989 r. święto pozostało oficjalnym świętem państwowym i dniem wolnym od pracy, ale o znacznie skromniejszym charakterze. Pochody bądź ceremonie składania kwiatów są organizowane przez partie lewicowe i związki zawodowe, skupiające się na obronie praw pracowniczych i społecznych, a także inne organizacje.
Włocławek 2018 / fot. Mariochom
1 Maja jest także świętem kościelnym, więc w tym dniu odbywają się specjalne msze.
3 MAJA – ŚWIĘTO KONSTYTUCJI 3 MAJA
Obchodzone dla uczczenia rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ustanowionej w 1791 r. To była pierwsza konstytucja w Europie i – po konstytucji amerykańskiej – druga na świecie.
Jan Matejko „Konstytucja 3 Maja”
Konstytucja 3 Maja miała na celu zreformowanie i uzdrowienie systemu politycznego, ale nie zapobiegła już ostatecznemu upadkowi państwa polskiego, które po dwóch kolejnych rozbiorach (1793, 1795) przestało istnieć.
Historyczna pieśń „Witaj majowa jutrzenko”, napisana z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości dzień 3 Maja stał się (od 1919 r.) świętem państwowym. W okresie okupacji jego obchody zostały zabronione, a po ustanowieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zniesione (1951 r.), a nawet zakazane , ponieważ stało się okazją do protestów i demonstracji antykomunistycznych i antyrządowych. Przywrócono je ustawą z 6 kwietnia 1990 i od tej pory jest obchodzone bardzo uroczyście. Oficjalna uroczystość w Warszawie odbywa się na Placu Zamkowym, przed Zamkiem Królewskim, z udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych, wojska, organizacji politycznych i społecznych.
3 Maja 2012, Pl. Zamkowy / fot. R. Motyl, www.um.warszawa.pl
Towarzyszą im parady wojskowe, w tym żołnierzy ubranych w kostiumy historyczne.
Fot. Marek Angiel
W całej Polsce odbywają się różne imprezy plenerowe, koncerty,
Bydgoszcz, 2014 / fot. Pit 1233
pikniki familijne, a w Warszawie ma miejsce uliczny bieg pod hasłem „Od Konstytucji 3 Maja po Unię Europejską”.
11 lLISTOPADA – NARODOWE ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI
Najważniejsze polskie święto państwowe. Upamiętnia rocznicę odzyskania przez Polskę niepodleglości w 1918 r., a konkretnie dzień, w którym twórca polskich sił zbrojnych Józef Piłsudski przejął władzę wojskową z rąk Rady Regencyjnej.
Listopad 1918 – Józef Piłsudski przejmuje władzę
Ustanowiono je dopiero w 1937 r. i obchodzono zaledwie przez dwa lata, gdyż w czasie II wojny światowej oraz w okresie Polski Rzeczypospolitej Ludowej było zakazane, choć nie zapomniane. W latach 1945-1989 opozycja organizowała w tym dniu manifestacje patriotyczne, brutalnie tłumione przez władzę. Przywrócono je 19 lutego 1989 r.
Główne obchody, z udziałem najwyższych władz państwowych, odbywają się w Warszawie przed Grobem Nieznanego Żołnierza. W samo południe dokonuje się tam uroczysta zmiana warty i są składane wieńce.
Gób Nieznanego Żołnierza (fot. Kancelaria Sejmu)
W całym kraju organizowane są patriotyczne wiece, pochody, defilady historyczne
Parady historyczne w Katowicach (fot. Lestat) i w Gdańsku (fot. Starscream)
koncerty, rodzinne pikniki i inne imprezy plenerowe, a w kościołach odprawiane są msze w intencji ojczyzny. W wielu miastach Polski ma miejsce Bieg Niepodległości.
fot. www.festiwalbiegowy.pl
Niestety, od kilku lat to piękne święto, które powinno jednoczyć Polaków, stało się świętem które ich mocno politycznie dzieli. Ten głęboki podział wynika również z przeszłości historycznej i głębokich różnic politycznych między politykami, którym Polska zawdzięcza uzyskanie w 1918 r. niepodległości – socjalistą Józefem Piłsudskim i Romanem Dmowskim, patronem nacjonalizmu (również o zabarwieniu antysemickim). Od 2009 r. środowiska nacjonalistyczne organizują w tym dniu w Warszawie Marsze Niepodległości. W czasie tych marszów ujawniają się także tendencje rasistowskie, homofobiczne i antysemickie. To nie przeszkodziło premierowi Mateuszowi Morawieckiemu wziąć udział w Marszu w 2018 r.
Marsz Niepodległości 2018 / fot. MOs810
Poniżej kontrmanifestacja Obywateli RP – ruchu społecznego, zajmującego się działalnością antyfaszystowską i obroną niezawisłości sądownictwa w Polsce.
Obywatele RP – Warszawa 2018 / fot. Adrian Grycuk
W czasie marszów dochodzi do zamieszek i regularnych starć z policją.
Warszawa, 2020
Próbą pogodzenia głębokich różnic w społeczeństwie polskim był zainicjowany w 2012 r. przez prezydenta Bronisława Komorowskiego marsz „Razem dla Niepodległej”, w czasie którego składano kwiaty pod pomnikami działaczy politycznych różnych partii, którzy przyczynili się do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Razem dla Niepodległej, 2013
Z tej formuły zrezygnował obecny prezydent Andrzej Duda.
rg
Foto: Wikimedia Commons, www.um.warszawa.pl, www.sejm.gov.pl